گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

گذری بر صفحه گرامافون مرا ببوس (۲)

صفحه گرامافون با شماره کاتولک ۲۸۸ برای کمپانی «موزیکال ریکورد» متعلق به نصرالله عشقی است. متن روی لیبل صفحه گرامافون بدین شرح است:
۲۸۸ A مراببوس – از فیلم اتهام بانو پروانه
آهنگ و ارکستر مجید وفادار شعر هاله
بانو پروانه جعفری خواننده آذربایجانی مقیم تبریز که در رادیو تبریز می خواند و پس از چند سال خوانندگی، به دلیل ازدواج، از کارهای هنری کناره گرفت و به دنبال زندگی خود رفت. فیلم «اتهام» ساخته شاپور یاسمی در خرداد ماه ۱۳۳۵ ش اکران شده است که نشان می دهد چند ماه قبل شعر را آقای حیدر رقابتی سروده و به مجید وفادار داده است و روی آن کار شده و برای فیلم آماده شده است و روی صفحات ۷۸ دور سنگی به بازار عرضه شده است.

ضبط دوم: بوسیله کمپانی موزیکال ریکورد است و روی صفحات ۷۸ دور سنگی به بازار عرضه شده است که روی صفحه شماره لیبل آن ۳۰۹ است و فقط نوشته آهنگ از وفادار – شعر هاله – خواننده ناشناس که در بهار ۱۳۳۶ وارد بازار شده است و خواننده همان حسن گل نراقی است اما این ترانه در استودیوی شماره ۸ رادیو ضبط شده است.

audio file
بشنوید این ترانه را با صدای ویگن

گویا یکروز گل نراقی که با هنرمندان موسیقی دوستی داشته به اتفاق پرویز یاحقی به استودیو می رود در آنجا همایون شهردار پیانیست با پیانو می نوازد، پرویز یاحقی با ویولون نوازندگی می کند و گل نراقی می خواند و نوار آن ضبط می گردد، بعد این نوار به روی صفحات ۷۸ دور پیاده می گردد و وارد بازار می گردد. همچنین نوار آن نیز بوسیله مجری برنامه شما و رادیو کمال الدین مستجاب الدعوه از رادیو پخش می گردد که با استقبال زیادی روبرو می گردد.

حسن گل نراقی متولد ۱۳۰۰ ش فرزند یکی از تجار معتبر بازار تهران بود که خود نیز راه پدر را ادامه داد و کارشناس ظروف عتیقه گردید و در صنف بلور فروشان تهران فعالیت داشت و با هنرمندان رادیو دوستی دیرینه داشت در اواخر زندگی بیماری فراموشی گرفت و در ۱۹ مهرماه ۱۳۷۲ درگذشت. پیکرش را در امامزاده طاهر کرج به خاک سپردند وی بخشی از اموال خود را در ابتدای خ بهار شیراز به صورت موقوفه در اختیار آسایشگاه معلولین و سالمندان قرار داد؛ گل نراقی نیز همین ترانه را خواند و به مانند شاعر ترانه تا آخر عمر مجرد زندگی کرد.


audio file
بشنوید این ترانه را با صدای حسن گلنراقی


در سال ۱۳۳۸ فورمت صفحات سنگی جایش را به صفحات پلاستیکی ۴۵ دور می دهد که هر روی صفحه تا ۶ دقیقه زمان داشته و این ترانه روی این صفحات نیز منتقل می گردد. کمپانی فیلیپس در تولیدات خود نام گل نراقی را به روی صفحات درج کرد اما در این صفحات به دلیل زمان اضافه نسبت به صفحات ۷۸ دور آوازی دیگر نیز گنجانده شده که نام خواننده آن نوشته نشده است.


audio file
بشنوید این ترانه را با صدای خاطره


مرتضی احمدی یکی از آوازهای فوکلور تهران را خوانده که به نام دل و قلوه معروف است که در انتهای روی دوم صفحه پس از پایان بند دوم ترانه مرا ببوس است.

ضبط سوم در اواخر سال ۱۳۳۷ با لیبل اسطوانات عبدالرحمن به شماره کاتولک K-444-OYIME 834/50 با صدای ویگن تولید شد که در کراچی تولید و به ایران آمد، این ترانه با اینکه قریب به ۶۰ سال از پخش آن می گذرد به عنوان یک خاطرات قومی در اذهان مردم باقی مانده است و در تاریخ موسیقی ایرانی فقط یک خواننده با خواندن یک ترانه (او دیگر خوانندگی هم نکرد) تونسته است به شهرتی جاودانه دست یابد که یک استثنا در تاریخ موسیقی ایرانی است.

بیژن ترقی و فریدون مشیری پس از فوت حسن گل نراقی برایش اشعاری سرودند:
از غم تو خونین دل ما تنها نیست
ساقی و جام و می و گل همه خونین جگرند
قدر مردان هر کم نشود از کم و بیش
گر چه افتاده زپایند ولی تاج سرند
بیژن ترقی

صبح که در تهران ترانه درخشید
ز می مهتاب داشت گرمی خورشید
بانگ هزار آفرین زجا هر جا پر شد
شور و سروری به جان مردم بخشید
فریدون مشیری

منابع و ماخذ

کلاس دیسکوگرافی امیر منصور دیماه ۱۳۸۶
مجله روشنفکر شماره ۲۰۳ – مورخه ۱۲ تیرماه ۱۳۳۶
مقاله علیرضا افزودی – مجله موسیقی ماهنامه گزارش شماره ۲ سال ۱۳۹۰

مجله خانه موسیقی

بهروز مبصری

بهروز مبصری

متولد ۱۳۳۶ ساوه
محقق تاریخ موسیقی و نوازنده تار و سه تار

۱ نظر

  • درود
    این صفحه ای که با صدای ویگن تولید شده کجاست چرا دیده نشده ولی میدونم و دارم این اهنگ رو که بار نخست در شهریور سی وشش ویگن به طور زنده در شما ورادیو خواند البته بند دوم ترانه مرا ببوس رو کامل خوند و در انتها قسمت کوتاهی از مراببوس.

بیشتر بحث شده است