سرک کشیدن به کمی دوردست تر (۴)

تنها قطعه‌ای که از این تضاد برکنار مانده «ترقه» است. یک بخش از آلبوم شب، سکوت، کویر که تنظیم مجددی از آن ارائه شده است. قطعه‌ای که در آن کوئینتت به عنوان سه‌تار به کار گرفته شده است به طوری که حتا صدای سیم‌های همراه در سه تار نیز می‌توان در لحظاتی از حرکت بافت و رنگ کوئینتت شنید.

کوئینتت پیش از آن که بخش‌هایی از ملودی اصلی را اجرا کند بافتی برای همراهی، از صداهایی که در سه‌تار همراه ملودی اصلی شنیده می‌شود به وجود آورده که در نوع خود جالب است همان طور که گفته شد این بافت بر استفاده از صداهای دوم که در نواختن سه تار از سیم‌های همراه شنیده می‌شود مبتنی است.

با این حال سودای اجرای بخش‌هایی از بدنه‌ی قطعه با تمام کوئینتت، آن ساختمان مینیاتوری همراه را در هم می‌ریزد و به جایش نوعی عدم تطابق نامحسوس و در همین حال آزاردهنده میان آکسان‌های خاص این قطعه و نحوه‌ی بیان کوئینتت می‌نشاند که نمی‌تواند به آن آکسان‌ها نزدیک شود.

از دیدگاه این تضاد موجود، سه قطعه‌ی شهر خاموش، پرواز و در انتظار باران شباهت‌هایی با یکدیگر دارد. این شباهت در اصل دلالت ضمنی آن‌ها بر تضاد حل نشده‌ی سطوح هم‌نشینی این عناصر فرهنگی مختلف است که البته تنها در شکل دادن ساختار بزرگ مقیاس قطعات نقش داشته و نه در به وجود آوردن روابط میان بخش‌های خردتر در بعد افقی و عمودی.

بشنوید قسمتی از قطعه ”
در انتظار باران” را ساخته کیهان کلهر

به این ترتیب واهمه‌ی همیشگی از تلفیق که وحشت از قربانی شدن عناصر دخیل در همنشینی و نرسیدن به تولد چیزی جدید است در این جا به صورت بیرونی اثر نفوذ کرده به شکلی که هر قطعه را لاجرم به دو حوزه‌ی مجزا تقسیم می‌کند.

به بیان دیگر نواحی فرمی مختلف در قطعات، کمتر در هم فرو‌- -رفته‌ بلکه با مرزهای مشخص از یکدیگر جدا شده‌ است. این جدایی به معنای این است که عناصر متضاد فرهنگ‌های مختلف از یکدیگر دور مانده‌ و به جای تلفیق همنشین شده‌ است.

قسمتی از اجرای این اثر را ببینید

شهر خاموش محصولی است از مخلوط شدن چندین ساخته‌ی فرهنگی که این گروه آن را در کنار هم قرار داده‌اند. موسیقی‌ای از شمال خراسان؛ قطعه‌ای از آلبومی که قصد داشته رابطه‌ای را که میان موسیقی دستگاهی و نواحی مختلف ایران (به ظن آهنگساز) وجود دارد بازیابی کند، تنظیمی از یک ملودی قرن چهاردهمی ایتالیایی و خود شهر خاموش که روی هم چندین موضوعیت موسیقایی متضاد را در کنار هم نگه داشته است.

بشنوید قسمتی از قطعه ”
شهر خاموش” را ساخته کیهان کلهر

هر چند این اثر نسبت به بیانیه‌ی شخصی آهنگساز تا حدودی متفاوت است اما نسبت به زمینه‌ی موسیقی تلفیقی و آرمان آن یعنی «در هم آمیختن زیبا است»، تفاوت چشم‌گیری ندارد.

کمی نزدیک شدن این اثر به روش‌های تنظیم و آوانگاری قرن بیستمی نیز تغییر چندانی در اصل بنیادی فوق ایجاد نکرده بلکه تنها تضاد داخلی آن را افزایش داده است.

روزنامه اعتماد