فیلیکس مندلسون، نابغه هامبورگ (۱)

جاکوب لودویگ فیلیکس مندلسون بارتولدی (Felix Mendelssohn-Bartholdy) آهنگساز یهودی در ۳ فوریه ۱۸۰۹ در هامبورگ متولد شد. فلیکس مندلسون، آهنگساز آلمانی در اوایل دوره رمانتیک زندگی می کرد. آثار وی شامل قطعاتی در فرمهای سمفونی، کنسرتو، قطعاتی برای پیانو و موسیقی مجلسی (chamber music) می باشد. بعد از مدت زمانی طولانی انزوا و به دست فراموشی سپرده شدن، مندلسون و آثارش بار دیگر به رسمیت شناخته شد. او فرزند آبراهام، بانکدار و شخصی که خود فرزند فیلسوف بزرگ یهودی؛ موسز مندلسون (Moses Mendelssohn) و لی سالمون (Lea Salomon) عضو گروه یهودی ایزاک (od the Itzig) بود.

آبراهام سعی در زنده کردن مذهب یهودی داشت؛ در ابتدا فرزندانش بدون هیچ گونه تربیت مذهبی بزرگ شدند و در سال ۱۸۱۶ در کلیسای لوترانز غسل تعمید داده شدند. آبراهام و همسرش تا سال ۱۸۲۲ غسل تعمید داده نشدند.

بارتولدی نامی بود که برادر مادربزرگ لی، جاکوب، آنرا پیشنهاد داده بود (شخصی که تسهیلات این نام را خریده بود و آنرا نام فامیل خود قرار داده بود) آبراهام برای نشان دادن آنکه این خلاف حکم سنتهای خانوادگی موسز است، بعدها سعی کرد آنرا در نامه ای به فیلیکس توضیح دهد که دیگر نباید از بارتولدی که نامی مسیحی است استفاده کند. با اینحال فیلیکس تا مدتها همان امضای بارتودلی مندلسون را حفظ کرده بود اما در نهایت حرف پدرش را برای نگه داشتن تنها نام فامیل مندلسون اجرا کرد.

خانواده مندلسون در سال ۱۸۱۲ به برلین نقل مکان کردند. خواهر وی فانی هنسل (Fanny Hensel) پیانیست شد، با آنکه آبراهام تصور می کرد استعداد موسیقی دخترش از فیلیکس بیشتر است ولی از مندلسون به عنوان یکی از بزرگترین نابغه های موسیقی آلمان پس از موتسارت یاد می شود!

زمانی که ۶ ساله بود از مادرش و در سن ۷ سالگی در پاریس از میری باگوت (Marie Baigot) نواختن پیانو را آموخت. از سال ۱۸۱۷ از کارل فردریچ زلتر (Carl Friedrich Zelter) در برلین آهنگسازی را آموخت. در سن ۹ سالگی اولین کنسرت خود را اجرا کرد و در سن ۱۳ سالگی کوارتتهای پیانو را نوشت و به چاپ رساند و به عنوان کودک آهنگساز توانایی شناخته شده بود.

زلتر، فیلیکس را به دوستان خود و نیز به گوته که در آن زمان میان سال بود معرفی کرد. بعدها فیلیکس از ایگناز موسچلز (Ignaz Moscheles) درس آهنگسازی آموخت و موسچلز اعتراف کرد که چیز زیادی برای آموختن به فلیکس نداشت و به همکار و دوست دائمی وی بدل شد. آهنگهای مندلسون، اغلب به وسیله ارکسترهای خصوصی در خانه اجرا می شد و اغلب حضار روشنفکران و نخبگان برلین بودند.

مندلسون در سنین ۱۲ تا ۱۴ سالگی، اولین مجموعه ۱۲ سمفونی خود را نوشت! آثار وی برای بیش از یک قرن بی اهمیت شناخته شد اما در عصر معاصر بارها ضبط و در کنسرتها شنیده شد. در سن ۱۵ سالگی اولین سمفونی خود را برای اجرای یک ارکستر کامل نوشت. در سن ۱۶ سالگی “هشتگانه زهی در E ماژور” را تنظیم کرد، اولین اثری که تسلط کامل و نبوغ او را نشان داد و به همراه قطعه ای برای “رویاهای نیمه شب تابستان” اثر شکسپیر که یک سال بعد آن را تنظیم کرد، بهترین آثار اولیه وی شناخته شده اند.

در سال ۱۸۴۲ قطعه ای بسیار سریع را برای اپرا نوشت، اثری معروف به نام عروسی کاماچو (Die Hochzeit des Camacho) که او در سال ۱۸۲۷ اولین اجرای اپرای خودش را دید. در سال ۱۸۲۹ مندلسون برای پنجمین بار به انگلستان سفر کرد، جایی که موسچلس (Moscheles) پیش از آن در آنجا ساکن بود. فیلیکس در انگلستان موفقیت فراوانی به دست آورد و اولین سمفونی خود را رهبری کرد. در آنجا با ملکه ویکتوریا و همسر موسیقی دوستش پرنس آلبرت که هر دو مشتاقان موسیقی مندلسون بودند، دیداری داشت.

بشنوید قسمتی از پیانو تریو اثر مندلسون را

در طی ده دفعه سفر خود به انگلستان دو آهنگ از مشهورترین آثار خود را با الهام از آنجا نوشت: غار فینگل و سمفونی اسکاتلندی (سمفونی شماره ۳). قطعه الیاس در ۲۶ آگوست ۱۸۴۶ در برمنگام برای اولین بار اجرا شد. ارکستر لپزیگ در سال ۱۸۳۵ او را به عنوان رهبر اصلی منسوب کرد و این برای مندلسون بسیار حائز اهمیت بود که خود را به عنوان یک آلمانی واقعی احساس کرد و آرزو داشت تا نقش مهمی را در سرنوشت موسیقی کشورش ایفا کند.

مندلسون در سال ۱۸۴۳ کنسرواتوار لپزیگ را پایه گذاری کرد، جایی که موفق شد موسچلس را قانع کند تا در کنسرواتوار به وی بپیوندد. دوره زندگی مندلسون متعارف بود. ازدواجش با سیسیل ژرنآد (Cécile Jeanrenaud) در مارچ ۱۸۳۷ بسیار موفق بود و آنان پنج فرزند داشتند. وی همچنین نقاش فوق العاده ای در آبرنگ بود و مکاتبات فراوانش او را به نویسنده ای شوخ طبع هم در زبان آلمانی هم انگلیسی، بدل ساخته بود.

بشنوید قسمتی از موومان اول کنسرتو ویولون مندلسون را با اجرای فرانچسکاتی

مندلسون در اواخر عمرش در شرایط سلامتی بحرانی بود. کار زیاد و شرایط روحی نامناسبی که بعد از مرگ خواهرش فانی درسال ۱۸۴۷ به او وارد شد، توان و نیروی این هنرمند بزرگ را ربود. فیلیکس مندرسون در همان سال پس از چندین سکته در شهر لپزیگ در ۴ نوامبر ۱۸۴۷ از دنیا رفت و در برلین در قبرستان ترینتی، این نابغه بزرگ به خاک سپرده شد.

bach-cantatas.com