گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

منا: از دوره سلامت رضا محجوبی، اثری در دسترس نیست

تاثیر موسیقیای رضا محجوبی در نوازندگان نسل آینده و کلا و در موسیقی نسل بعدی اش را چطور می بینید؟

رضا محجوبی در واقع بر نوازندگان بعد از خودش هم موثر بوده است مثلا در نوازندگی استاد پرویز یاحقی؛ در واقع در دو صفحه که باعث اشتهار ایشان بود، استاد یاحقی دو اثر از رضا محجوبی اجرا کرده اند و در نوبت های اول انتشار نوشته شده است: «به یاد رضا محجوبی» و در واقع آثار، ساخته رضا محجوبی هستند که توسط پرویز یاحقی بازنوازی شده اند؛ البته با تغییراتی به سلیقه خودشان ولی ملودی از رضا محجوبی است. به نوعی این موسیقیدان در عین نبوغ و در واقع مایه ای که داشته اند، مهجور مانده و یک دلیل بخاطر جنونی است که به ایشان عارض می شود و کسالت روحی که بوجود می آید و بعد از یک دوره درمان و گذشت یکی دو سال، متاسفانه این بیماری ایشان را تا آخر عمر درگیر می کند، بعد در همان حدود سال های ۱۳۰۶، صفحاتی که از موسیقیدان های مختلف به جا مانده به وفور در ابتدا یا انتهای کارها، اثری از رضا محجوبی بازنوازی شده است و این نشان می دهد که او چقدر محبوبیت داشته حتی در لوح فشرده همراه کتاب دوم، یک نمونه فنوگراف هست (و توضیح اینکه فونوگراف قدیمی ترین سیستم ضبط صدا است که روی استوانه های مومی صدا را در طول مدت ۲ تا ۳ دقیقه ضبط می کرده و اختراع ادیسون بوده است) نمونه ای وجود دارد مربوط به سال ۱۳۰۶ که خواننده ای اثری را دارد زمزمه می کند که آن هم ملودیش از رضا محجوبی است و نشان می دهد که چقدر آثار رضا محجوبی در دوره خودش مقبول و محبوب بوده است ولی خوب طرز زندگی ایشان و سرانجام زندگی ایشان که به جنون می رسد، شاید که سایه می ندازد به آن همه آثار زیبا که خلق کرده و کمتر باعث درخشش و شنیده شدن نواخته هایش شده است.

از دوره ای که ایشان در سلامت بوده اند به صورت استوانه صوتی یا صفحه گرامافون یا هر وسیله دیگر هم چیزی ضبط شده است؟

نه! متاسفانه اثری نمانده است چون ایشان در فاصله سالهای ۱۳۰۲ تا ۱۳۰۳ دچار جنون شده اند و در آن زمان صفحه ای ضبط نشده است. در صورتی که در سالهای ۱۳۰۶ تا ۷ آثاری هم از رضا محجوبی به جا مانده است مثلا در برخی از آثار مرتضی نی داوود قطعاتی از رضا محجوبی را در فرم رنگ یا قطعات ضربی نواخته است ولی اسمی از ایشان برده نشده، البته در زمان قدیم نام بردن آهنگساز، چندان متداول نبوده است و آن همه اسم مثل امروز با جزئیات در صفحه درج نمی شده است ولی محبوب بوده اند و دیگران قطعه های ایشان را می نواختند. در زمانی که حتی رادیو هم نبوده است، در ۱۳۰۶ کاری با فونگراف ضبط شده است که از رضا محجوبی است یعنی در همان زمان هم باز آثار او گسترش پیدا کرده اند و جاهای مختلف ایران شنیده می شده است. آثاری که از ایشان به جای مانده است در واقع دوران ناخوشی ایشان است و اواخر ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۱-۳۲ این آثار که توسط برادران دبر ورلو ضبط شده اند، بسیار نمونه های جالبی هستند و تعریف و تمجید از ایشان را نمایان می کنند. در این آثار یک جور شیدایی در نوازندگی شان است که مقداری مربوط به طبع شیدایی و پریشان حالی شان است .

در این سی دی و کتاب، اهمیت ایشان را در موسیقی ایران بررسی کرده ایم و ویژگی خاص نوازندگی ایشان را نشان داده ایم و سعی کرده ایم با زبان علمی، بررسی و تحلیل کنیم و نشان بدهیم که چه ویژگی های در نوازندگی سال های آخر شیدایی استاد رضا محجوبی وجود داشته است.

پس اینطور نیست که نوازندگی در سال های جنون افت پیدا کرده باشد؟

خوب ما چون مستندات صوتی از دوره سلامت ایشان نداریم، نمی توانیم دقیقا چنین چیزی بگوییم ولی به هر حال ایشان در سال های سلامت، مرتب ساز می زدند و در رقابت با برادرشان مرتضی محجوبی که البته نوازنده پیانو بودند، ساعات زیادی از شبانه روز را به تمرین می پرداختند و اولین کسی که کلاس ویولن دایر کرده است و حتی روح الله خالقی (موسیقیدان برجسته) از شاگردان دوران سلامت ایشان بودند و مسلم است که در آن دوران، کیفیت نوازندگی بهتری داشته اند.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است