گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

بررسی برخی ویژگی های ساختاری آثار پرویز مشکاتیان (۱۵)

پرویز مشکاتیان (۱۳۳۴-۱۳۸۸)

تاثیرپذیری از آثار قدما و بازسازی و تنظیم جدید این قطعات برای سنتور یا گروه سازهای ایرانی

همانطور که اشاره شد در لابلای آثار متعدد پرویز مشکاتیان به قطعاتی بر می خوریم که یا بر اساس آثار هنرمندان صاحب سبک و صاحب شیوۀ قدیم ساخته شده و یا همان آثار با تنظیمی جدید و امروزی ارائه شده اند. هنرمندانی چون: ابوالحسن صبا، علی نقی وزیری، حبیب سماعی، علی اکبرخان شهنازی، درویش خان، سعید هرمزی، یوسف فروتن، نورعلی برومند، فرامرز پایور و…

به نمونه های کوتاهی از آثار برگرفته از قطعات بزرگان موسیقی معاصر ایران، تنظیم شده توسط پرویز مشکاتیان توجه کنید:


چهارمضراب ماهور ساخته شده بر اساس قطعه چهارمضرابی از حبیب سماعی

audio file
چهارمضراب ماهور ساخته شده بر اساس قطعه چهارمضرابی از حبیب سماعی


چهارمضراب دلکش ساخته شده بر اساس آثاری از ابوالحسن صبا و درویش خان

audio file
چهارمضراب دلکش ساخته شده بر اساس آثاری از ابوالحسن صبا و درویش خان


چهارمضراب شور ساخته شده بر اساس آثاری از حبیب سماعی و فرامرز پایور

audio file
چهارمضراب شور ساخته شده بر اساس آثاری از حبیب سماعی و فرامرز پایور


سرانداز ساخته شده برای سنتور بر اساس چهارمضرابی از استاد سعید هرمزی درآواز بیات ترک که با سه تار اجرا شده بود.

سرانداز ساخته شده برای سنتور بر اساس چهارمضرابی از استاد سعید هرمزی درآواز بیات ترک که با سه تار اجرا شده بود.

audio file
نمونه صوتی

audio file
نمونه صوتی

چهارمضراب نهفت ساخته شده بر اساس آثاری از استادان ابوالحسن صبا و سعید هرمزی.

audio file
چهارمضراب نهفت ساخته شده بر اساس آثاری از استادان ابوالحسن صبا و سعید هرمزی.

جنگ و صلح اثر علی اکبرخان شهنازی در دستگاه سه گاه تنظیم شده برای سنتور – همچنین اجرا با گروه عارف

audio file
جنگ و صلح اثر علی اکبرخان شهنازی در دستگاه سه گاه تنظیم شده برای سنتور – همچنین اجرا با گروه عارف

دخترک ژولیده اثر علی نقی وزیری در دستگاه چهارگاه تنظیم شده برای گروه عارف

audio file
دخترک ژولیده اثر علی نقی وزیری در دستگاه چهارگاه تنظیم شده برای گروه عارف

بهره مندی از الگوی ساختاری پیش درآمد و ساخت آثار متعدد تحت این عنوان

در بررسی آثار پرویز مشکاتیان به تعداد زیادی اثر تحت عنوان پیش درآمد بر می خوریم که بسیاری از آنها از لحاظ ساختار و ترکیب وزن های متفاوت و جمله بندی های متنوع، در نوع خود کم مانند محسوب می شود. یکی از این قطعات، «در غم» است که پیش درآمدی است در دستگاه سه گاه که در سوگ عبدالله دوامی، ردیف دان و مدرس آواز ساخته و پرداخت شده است. این قطعه دارای وزنی بسیار آرام است و صورت شش ضربی ساده طراحی و ساخته شده است. جملات آن از فضای درآمد سه گاه آغاز شده و به گوشه هایی مانند نغمه، زابل، مخالف، مغلوب و مویه اشاره می شود.

قسمتی از درغم پیش درآمد سه گاه

audio file
قسمتی از درغم پیش درآمد سه گاه

سروناز، پیش درآمدی است که در آواز بیات ترک ساخته شده و این قطعه نیز به مانند «در غم» در فضایی آرام و موقر طراحی و ساخته شده و وزن آن به مانند «در غم»، شش ضربی ساده است. در این قطعه نیز به گوشه های متعددی از آواز بیات ترک اشاره شده و جملات بر اساس ساختار جملۀ آغازین در گوشه های مختلف آواز بیات ترک بسط و گسترش می یابند.

سروناز (پیش درآمد بیات ترک)

audio file
سروناز (پیش درآمد بیات ترک)


نغمه
، پیش درآمدی است در دستگاه شور که کاملا بر اساس دو گوشۀ نغمۀ اول و نغمۀ دوم در دستگاه شور طراحی و ساخته شده است. پایه و جملات آن دارای وزن متفاوت هستند به نحوی که پایه به صورت شش ضربی ساده و جملات با وزن دو ضربی ساده ساخته و طراحی شده اند. این قطعه سرعت بیشتری نسبت به دو قطعۀ پیشین داشته و تند تر اجرا می شود.

نغمه

audio file
نغمه


گلنوش
، این قطعه پیش درآمدی است در آواز افشاری به مانند «در غم» و «سروناز»؛ وزن شش ضربی ساده داشته و مثل همان قطعات حالتی آرام و موقر دارد. در این قطعه نیز به گوشه های مختلف آواز افشاری اشاره می شود و بر جملات آن بسط و گسترشی است بر اساس جملۀ آغازین که در درجات و فواصل مختلف با حالات متفاوت اجرا می شوند.

گلنوش (پیش درآمد افشاری)

علیرضا جواهری

علیرضا جواهری

۱ نظر

بیشتر بحث شده است