گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

پویان آزاده: قصد ضبط «چهارگاه برای پیانو و ارکستر» را دارم

در اولین روز برگزاری جشنواره موسیقی فجر، ارکستر ملی به رهبری فریدون شهبازیان، اثری از حسین دهلوی را به روی صحنه برد که بر اساس قطعه ای از جواد معروفی ساخته شده بود. این قطعه که برای یک پیانو و ارکستر با نام «چهارگاه برای پیانو و ارکستر» تنظیم شده بود، با تکنوازی پیانوی پویان آزاده به اجرا رسید. به همین بهانه امروز با پویان آزاده گفتگویی کرده ایم که می خوانید:




در خبرها آمده بود که در حال معرفی یک اثر تازه کشف شده از همکاری استادان قدیمی موسیقی ایران، جواد معروفی و حسین دهلوی هستید؛ لطفا در مورد این اثر صحبت کنید.

بله! این اثر برای پیانو و ارکستر توسط استاد حسین دهلوی نوشته شده که البته بر اساس قطعه ای از استاد عزیزم جواد معروفی بوده است. به دلیل علاقه شخصی ام در تحقیقات در زمینه پیانو کلاسیک ایرانی به این اثر دست یافتم و پس از تحقیقات آرشیوی و میدانی (مصاحبه ای) با اشخاص مطلع دریافتم که این اثر تا کنون اجرا رسمی نشده است؛ پس از آنکه بررسی هایی از دیدگاه تکنیک نوازندگی پیانو در تحلیل این اثر داشتم نیز قطعیت آن تائید گردید.

در آرشیو هنرستان دختران، قطعه ای برای دو سنتور و ارکستر بر اساس چهارمضراب چهارگاه زنده یاد فرامرز پایور وجود دارد که توسط آقای دهلوی برای ارکستر مجلسی و سازهای ایرانی تنظیم شده؛ بخش ارکستر این اثر به پر محتوایی آثار معروف ایشان مانند کنسرتینو سنتور و سرود گل و… نیست؛ ظاهرا ایشان این قطعه را برای اجرای پایان ترم هنرجویان تنظیم کرده بودند تا تجربه کار با ارکستر را داشته باشند؛ هیچوقت هم تمایلی برای ضبط این کار نشان ندادند. آیا این کنسرتینو هم چنین فضایی دارد؟

البته از این اثر در برخی منابع و از جمله در فهرست آثار استاد جواد معروفی به عنوان «کنسرتو پیانو» یاد شده است که بهتر است از نام اصلی آن «چهارگاه برای پیانو و ارکستر» و یا قطعه ای «برای پیانو ارکستر» استفاده شود، چراکه به لحاظ فرم ساختاری با فرم کنسرتو تا حدی متفاوت است. دقیقا همان گونه که شما هم اشاره کردید، در زمان ریاست استاد دهلوی بر هنرستان موسیقی ملی، ایشان برای اجرای پایانی هنرجویان، قطعاتی که به شکل اورجینال برای ساز سولو بودند را برای دو یا یک ساز سولو به همراه ارکستر تنظیم می کردند. این اثر هم برای پیانو سولو توسط استاد جواد معروفی نوشته شده است که البته نت اصل آن را که استاد معروفی به استاد علی تجویدی هدیه داده بودند، از طریق استاد علی تجویدی در سال ۱۳۷۹ به من هدیه شد که آن اثر در واقع ملاک تنظیم استاد دهلوی برای تنظیم اثر برای ارکستر بوده است.


آیا شما در بخش پیانوی این اثر دست بردید؟

با توجه به پیانیستیک نبودن پارت پیانو در اثر «چهارگاه برای پیانو و ارکستر» و همچنین این مشکل که در بسیاری از قسمت ها دقیقا پارت ارکستر به شکل غیر پیانیستیک در پارت پیانو تکرار شده است تصمیم گرفتم در چهارچوب مکتب پیانو نوازی کلاسیک ایرانی و شیوه استاد معروفی بخش پیانو اثر را تنظیم مجدد کنم تا ضمن حفظ خواسته های استاد دهلوی در اثر، از چهارچوب سبک شناسی پیانو کلاسیک ایرانی نیز خارج نشود.

در زمانی که هنرجوی کلاس آقای دهلوی بودم، قطعه ای از ایشان پیدا شده بود برای پیانو و ویولنسل، ما به ایشان پیشنهاد کردیم که این اثر را ضبط کنند ولی خودشان موافق با اینکار نبودند؛ به این دلیل که اعتقاد داشتند، چندان روی تکنیک پیانو نویسی تمرکز نداشته اند و این آثار مدرسه ای بوده است. گذشته از این ادعای ایشان، بزرگی و شخصیت کمالگرای شان در گفتن این جمله، درس بزرگی برای بنده و هم کلاسی ها بود…

با شما موافقم. همان طور که بیان شد در این اثر نیز این موضوع قابل مشاهده است.

نام اصلی این قطعه چه بوده و آیا به صورت تکنوازی ضبط شده است؟

نام اصلی قطعه سولو «چهارگاه» بوده است که استاد معروفی در آثار منتشر شده شان بخش هایی از این اثر را نواخته اند.

یکی از بخش های این اثر در آلبوم «رنگارنگ» توسط آقای انوشیروان روحانی ضبط شده است، آیا در این آلبوم ذکری از نام سازنده این قطعه رفته است؟

بنده نامی از ایشان ندیدم.


آیا قصد ضبط این اثر را هم دارید؟ برای انتشار پارتیتور این اثر چطور؟

بله قصد انتشار اثر را به همراه دیگر آثار پیانویی را با ارکستری در آلمان دارم. با توجه به اینکه انتشار نت این اثر منوط به اجازه قانونی تمامی مصنفین و در واقع خانواده اساتید معروفی و دهلوی می باشد، امیدوارم بتوانم بزودی این اثر را در اختیار علاقمندان قرار دهم.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است