با نیم پرده پایین آوردن درجه هفتم گام ماژور، مد میکسولیدین ساخته میشود. ابتدا نگاهی بیندازیم به قطعه آموزشی این بخش (میکسولیدین). در میزانهای ۶ تا ۹ این قطعه با تاکید جداگانه روی تمام نتهای این مد، آکوردهای مربوط برای هارمونیزه کردن آن را مشاهده میکنیم. با کمی دقت متوجه میشویم که تنها چهار آکورد مورد استفاده قرار گرفتهاند. این آکوردها در طول قطعه هم تکرار میشوند. با کمی اغماض میتوان گفت که برای یک صدادهی مدال و منطقی میکسولیدین همین چهار آکورد کفایت میکند. تاکید اصلی روی آکورد درجه هفتم ماژور و درجه پنجم مینور است؛ یعنی آکوردهایی که نت تغییر یافته (هفتم بمل شده) در آنها بروز پیدا میکند. با در نظر گرفتن این چهار آکورد میتوان توالی آکوردهای زیر را (به عنوان نمونه) ساخت:
I-v-VII-I
I-VII-v-I
I-IV-VII-I
I-IV-v-I
I-v-IV-I
در موسیقی کلاسیک تا قبل از قرن بیستم اثر شاخصی که از مد میکسولیدین استفاده کرده باشد را نمیتوان یافت. تنها با شروع قرن بیستم است که ردپای این مد در موسیقی آهنگسازان پیدا میشود، همچنین دامنه استفاده از آن به موسیقیهای مردمی نیز کشیده میشود. برای مثال یکی از مهمترین کاربردهای میکسولیدین تامین نتهای گام بلوز ماژور به عنوان گام بالقوه است. درجه هفتم بمل شده در آکوردهای هفتم بلوز نقش ایفا میکنند و همچنین نوازندگان چیرهدست بلوز این نت را گهگاه با نتهای گام بلوز ترکیب میکنند. (۱)
در مثالهای زیر چند نمونه از آثاری که از مد میکسولیدین استفاده کردهاند را گوش کنید:
اثری به نام «بی وفا» را بشنوید
شاید ذکر این نکته خالی از لطف نباشد که در موسیقی پاپ ایرانی به جز مد فریژین که به کرات مورد استفاده قرار گرفته، میکسولیدین نیز گهگاهی در آن شنیده میشود:
اثری را با آهنگسازی فرید زلاند بشنوید
اثری را با آهنگسازی سیاوش قمیشی بشنوید
دلایلی که برای استفاده از این مد در موسیقی پاپ ایرانی میتوان برشمرد احتمالا یکی کاربرد ولو به ندرت میکسولیدین در موسیقی پاپ غربی (هم چون بیتلز که نمونهای از آن گذاشته شد) و دیگری نقش پررنگ آن در موسیقی کشورهای همسایه همچون افغانستان و تاجیکستان است. بهطوری که درصد قابل توجهی از این آهنگها توسط فرید زلاند آهنگساز افغانی تبار ساخته شده است. البته باید توجه داشت که این آثار به جز چند مورد استثنا بسیار به ندرت مورد توجه قرار گرفتند.
پی نوشت
۱- به این مورد و همچنین کاربرد میکسولیدین در موسیقیهای شرقی بالاخص موسیقی هندی مقالات جداگانهای اختصاص داده خواهد شد.
عالی بود،تشکر
خسته نباشید جای تحلیل هایی مثل شما که کارکرد این بخش ها و گفتگوهای جدی تر را به لایه های موسیقی مردمی و شنیده شده معاصر تسری می دهند خیلی خالی است. آفرین یر شما