هایدن و مراسمی برای سالگردش (۱)

شهر وین در کشور اتریش، امسال مانند بیشتر شهرهای بزرگ اروپایی شاهد برگزاری مراسم سالگرد تولد هایدن آهنگساز بزرگ اتریشی بود. هایدن آهنگسازی است که غیر از تاثیرات بسیار زیاد در تکامل موسیقی کلاسیک، دو شاگرد مهم را هم به موسیقی کلاسیک تقدیم کرده است، موزار و بتهوون! در برنامه قبلی این فستیوال که به مدت دو روز پنجم می از ساعت ۱۱ تا ۱۷ و ۲۷ می از ساعت ۱۴ تا ۲۱ برگزار شد، نوازندگان در محوطه قصر با شکوه “BELVEDERE” به اجرای برنامه پرداختند. این برنامه با همکاری دانشگاه موسیقی وین برگزار شده بود و در آن هنرآموزان و هنرجویان برگزیده دانشگاه به اجرای آثاری از هایدن و یا در ارتباط با او، پرداختند.

در این برنامه که ۱۲۰ دانشجو و استاد دانشگاه موسیقی وین در آن حضور داشتند، بیش از ۲۰۰ قطعه از ژوزف هایدن به اجرا در آمد.

در میان استادان دانشگاه موسیقی وین، پروفسور فروع کریمی، نوازنده نامدار ایرانی نیز حضور داشت. فروغ کریمی که از سرشناس ترین موسیقیدانان ایرانی مقیم اروپاست، از سال ۱۹۹۰ تا کنون به عنوان استاد فلوت و موزیک کینزولوژی مشغول فعالیت در دانشگاه موسیقی وین است.

پروفسور کریمی در اجرای چهار قطعه شرکت داشت که سه قطعه از هایدن (تریوی سل ماژور برای ۲ فلوت و پیانو با همکاری یکی از هنرجویان فلوت ایشان میخائیل لیند اجرا شد، سمفونی سل ماژور که برای ۶ ساز زهی و فلوت و پیانو تنظیم شده بود؛ تریو ر ماژور شماره ۲۸ فلوت،‌ ویولنسل و پیانو) و یک قطعه به نام “کاپریس روی تم هایدن” که توسط آهنگساز اتریشی Meinhard Rüdenauer ساخته و به فروغ کریمی تقدیم شده بود، به اجرا در آمد.

جوزف هایدن یکی از مهمترین، برجسته ترین و مشهورترین آهنگسازان دوران کلاسیک است. او را اغلب پدر سمفونی و کوارتت زهی خوانده اند و آن به دلیل تلاش های بی وقفه اش در بهبود این نوع قالبهای موسیقی بوده است. او همچنین در پیشرفت پیانو تریو و فرم بندیهای سونات نقش مهمی دارد.

هایدن بیشتر دوران حرفه ای خود را در خدمت موسیقی به خانواده اشرافی استرازی (Esterházy) گذراند و این کار، او و سبک موسیقی اش را از دیگر موسیقیدانان، تا اواخر دوران زندگیش جدا ساخت. هایدن در زمان مرگش از نامدارترین موسیقیدانان اروپا بود.

جوزف هایدن برادر میکائل هایدن آهنگسازی بزرگ و برادر جوهان هایدن خواننده با صدای تنور بود. همچنین دوست صمیمی و معلم موزار و معلم بتهوون نیز بود. او در روهارو روستایی در اتریش نزدیک مرز مجارستان به دنیا آمد. پدرش ماتیاس هایدن چرخ ساز و وابسته به شهردار بود.

مادر هایدن ماریا کولر به عنوان آشپز در قصر کنت هاراچ خدمت می کرد. والدین او نمی توانستند موسیقی بخوانند، اگرچه پدرش موسیقیدان فولکلور بود و خودش نواختن چنگ را آموخته بود. با توجه به خاطرات هایدن، دوران کودکی به شدت پر موسیقی داشت و با همسایگان نیز در کنار هم آواز می خواندند.

والدینش به استعداد موسیقی او پی بردند و می دانستند که در آن روستای کوچک فرزندشان جای هیچ گونه پیشرفتی ندارد. به همین دلیل با پیشنهاد یکی از بستگانشان، پذیرفتند هایدن به هاینبورگ برود، بدین ترتیب هایدن ۶ ساله به همراه فرانک به خانه او در هاینبورگ هفت مایل دورتر از والدینش نقل مکان کرد و دیگر هیچ گاه با والدینش زندگی نکرد.

زندگی در خانه فرانک برای هایدن کار ساده ای نبود او در آنجا بارها گرسنگی کشیده بود و به دلیل لباس مندرسش مورد تحقیر دیگران واقع می شد. اگرچه تحصیلات موسیقی اش را در همانجا پی گرفت و بسیار سریع قادر به نواختن چنگ و ویلن شد. ساکنین شهر هاینبورگ صدای او را در گروه کر کلیسا می شنیدند.

دلیلی وجود دارد که بتوان گفت هایدن همه را با صدایش متاثر میکرد چراکه در همان ابتدا مورد توجه جرج فُن ریئوتر (Georg von Reutter) مدیر کلیسای جامع استیفان وین، واقع شد، کسی که به شهرهای مختلف کشور سفر می کرد تا افراد با استعداد را بیابد. هایدن در امتحانی که ریئوتر از او گرفت پذیرفته شد و در سال ۱۷۴۰ به وین رفت جایی که برای نه سال در گروه کر ریوتر خواند.

هایدن در خانه ریئوتر به همراه پنج پسر دیگر گروه کر زندگی می کرد. گروه ریئوتر یکی از مراکز پیشروی موسیقی بود، هایدن در آنجا بسیار آموخت. همانند فرانک، ریئوتر همواره اطمینان حاصل نمی کرد که هایدن به درستی آموخته باشد و در بیوگرافیش آمده که گفته است: “هایدن، مشتاق یادگیری و خوب خواندن بود و آرزوی دریافت تقاضاهای بیشتر و خواندن برای تماشاچیان اشرافی را در سر می پروراند.” در سال ۱۷۴۹ به سنی رسید که دیگر قادر به خواندن قسمتهای بالای کر نبود.

یک هفته بعد از آن کار اخراج و بی خانمان در خیابانها رها شد، اگرچه آنقدر خوش شانس بود که یکی از دوستانش جوهان مایکل اسپانگلر (Johann Michael Spangler) به او در خانه کوچک و پرجمعیت خود پناه داد. هایدن موفق شد کارش را دنبال کند و به عنوان موسیقیدان ساعتی حرفه اش را از سر گیرد.