سعید یعقوبیان
رونویسی از رونوشت
در آثار هنری رجوع به یک متن کهن و بازنماییِ آن با رویکردی بدیع و امروزین یا به حال آوردنِ وقایع و شخصیت‌های نامدارِ زمان‌های گذشته در ساحتی مدرن رایج است. در چنین آثاری متنِ گذشته، از صافیِ تجربه‌ی شخصیِ هنرمند گذر و با خوانشی متفاوت، مخاطب را با روایتی دیگر از متن مواجه می‌کند. اوقات (و آثار مشابه) چنین راهی نمی‌روند. محتوای اثر، همان متنِ زمان-گذشته است و قرار نیست رنگ متفاوتی به متن پاشیده شود.
اوقات، بدونِ ارائه‌ی خوانش یا روایتی دیگر بدواً با ارائه‌ی استاندارد دستور زبان موسیقی دستگاهی خود را شایسته‌ی توجه می‌سازد و با تکرارِ متنی که دست کم یک قرن است در موسیقی کلاسیک ایران غالب بوده و در چهل سالِ گذشته سلطه داشته است، تشخص و هویت یافتنِ خود را به خارج از متن منحصر می‌کند: به شکل و شمایلِ محصولِ صوتی‌ای که به بازار ارائه شده است.
اوقات، در «وقتْ» تعبیر کردنِ هر یک از چهار تکه تک‌نوازیِ حدوداً یک ربع ساعتی (در نوا، سه‌گاه، بیات اصفهان و شور) به دنبال معنایی شخصی و خوانشی متباین می‌گردد؛ در تصاویرِ سیاه و سفیدِ امپرسیونیستیِ جلد آلبوم، در پیشکش کردن یک «وقت» به یک دوست عزیز، در گره زدنِ شنودِ مضراب‌ها به خواندنِ گفته‌ای از کاهنه‌ای از آفرودیت در دفترچه و مواردی از این دست. اگر نوازنده‌ای چون سعید هرمزی بی آنکه از چند و چون ضبط سر در بیاورد یا برایش اهمیتی داشته باشد سه‌تارش را می‌نواخت، اینجا خودِ نوازنده ضبط و میکس و مسترینگ را انجام می‌دهد و در وجهِ مخالفِ ماجرا تأکید می‌کند که نشسته، نواخته و برخاسته است: یعنی با وجود آشنایی با کار صدا، «به دور از دستکاری‌های پسینی» هیچگونه ویرایش صوتی‌ای روی نواخته‌ها انجام نشده است.
اینگونه آثار نه تنها به اصلِ متن و دست نخوردن آن قانع‌اند بلکه اساساً هدف‌شان در اغلب اوقات، حفظ یک «سنت دیرین» و ارائه‌ی خالص، درست و بی‌روایتِ همان است؛ که گاه حتی در ادبیاتی که متن را به مخاطب ارائه یا معرفی می‌کند نیز قائل به همان دایره‌ی دنیای متنِ مرجع‌اند و گاه همچون «اوقات»، با تکیه بر عناصری پیراموسیقایی، لباسی دیگر بر متنِ سالخورده می‌پوشانند.
نویز
***
گفتگوی هارمونیک
آلبوم «اوقات» اثری بی کلام به صورت بداهه نوازی سه تار با تکنوازی مقداد شاه حسینی است. انتشارات «نو نوای شب کویر» در سال ۱۳۹۷ این آلبوم را منتشر کرده است.
۱ نظر