درباره محمدمهدی کمالیان

محمدمهدی کمالیان در سال ۱۲۹۷ در تهران متولد شد و خانواده‌ای اصیل مذهبی و بازاری آن زمان پرورش یافت، به موسیقی از دوران کودکی و به واسطه شخصی که به منزل ایشان رفت و آمد داشت و ساز می‌نواخت علاقه‌مند شد. وی تحصیلات خود را در رشته‌ی فلسفه که کمتر کسی در آن زمان به این رشته روی می‌آورد ادامه داد و به علت طبع لطیف و کنجکاوی‌ای که داشت بعد از تحصیلات دانشگاهی و به تشویق اساتیدی چون استاد صبا و استاد وزیری به ساز سازی و به خصوص سه تار سازی روی آورد.

فعالیت‌های استاد را به سه بخش عمده می‌توان تقسیم کرد اول: ساختن ساز، که می‌توان گفت سازهای ایشان از ظرافت خاصی برخوردار بود و از تکنیک ساخت بالایی برخوردار بود، دوم: نوازندگی ایشان که در نوازندگی بسیار ماهر بود. وی از نظر نوازندگی، پیرو مکتب استاد هرمزی بود که روش هرمزی ترکیبی از سه تار درویش خان و تار مرتضی نی داوود می‌باشد.

استاد کمالیان در نواختن سه تار، لطافت و آرامش زیادی داشت و از نظر تکنیک دارای رمزهای منفصل، تک مضرابهای خیلی موثر بود و در واقع می‌توان گفت که روش قدما همراه با تعادل زیاد را می‌توان در ساز ایشان دید. خدمات ایشان در دهه‌ی ۴۷ تا ۵۷ بود که برای اولین بار موسیقی ایران جدی گرفته شده بود و مرکزی به نام مرکز حفظ و اشاعه موسیقی تاسیس شد و رییس وقت (قطبی) اختیار را به دست چند نفر صاحب صلاحیت داده بود که از جمله استاد کمالیان بود که اولین کارگاه جدی سه تار سازی را در مرکز راه‌اندازی کرد.

مسئله مهم دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد زحمات ایشان در ضبط و حفظ ردیف‌های موسیقی بود. در دهه‌ی ۴۰، آخرین نسل شاگردان درویش خان و آقا حسین قلی که از پایه‌های موسیقی ایران هستند رو به انقراض بودند و اینها که همگی استادان مطرح و بارزی بودند به علت کهولت سن و کلا دور بودن از اجتماع اهمیتی برای موسیقی خود قائل نبودند و در واقع برای خودشان و دل خودشان می‌نواختند و تا زمان استاد کمالیان کاری از اینها ضبط نشده بود و اگر ضبط نمی‌شد، حلقه واسط بین موسیقی امروز و موسیقی دوره قاجار را برای همیشه از دست می‌دادیم یعنی من فکر می‌کنم، اگر استاد نبود ما یک دور تاریخ موسیقی را از دست می‌دادیم.

از فعالیت های دیگر ایشان می‌توان به تحقیقات وسیع ایشان در زمینه دو تار خراسان اشاره کرد که در این تحقیقات ایشان انواع دو تار را از نظر اندازه، نوع ساخت و صدا بررسی کرده‌اند که از این تحقیقات تعدادی مقاله جامع باقیمانده است و همچنین می‌توان به فعالیت‌های عکاسی ایشان نیز اشاره کرد که حتی یکی از عکس‌های ایشان را یک شرکت هوایی معتبر برای آرم خود خواسته بود.

وی در سازسازی، پیرو تکنیک خاصی نبود و برای خوب شدن صدای ساز سوراخ‌هایی را روی ساز پیدا می‌کرد که بسیار حسی بود که البته دوستانی که در سازندگی ساز دستی دارند بسیار این مورد را مورد بررسی قرار داده‌اند و در این مورد نیز مقالات زیاد نوشته شده است.

استاد کمالیان را می‌توان یکی از برجسته‌ترین هنرمندان این کشور به ویژه در هنر ساختن و نواختن سه تار به شمار آورد که ایشان به علت روح والا و فروتنی که داشتند هیچ گاه حاضر نشدند که در محافل موسیقی نامی از وی آورده شود و حتی عده‌ای بعد از فوت ایشان توانستند این استاد گرانقدر را بشناسند.

isna.ir