محمدعلی پورخصالیان
غیر از یک نفر از تنظیمکنندههای جوان که پاسخ برخی از پرسشهای ذهنی من را داشت و اتفاقاً چون ارتباط خوبی با یکی از آهنگسازان پیشکسوت و همزمان با واروژان دارد، پیشنهاد کرد که برای رسیدن به بهترین اطلاعات باید به آهنگسازان پیشکسوت و همدورهی واروژان مراجعه کنم؛ ولی چون مطمئن بودم در این شمارهی ماهنامهی هنر موسیقی حتماً همکاران نویسنده سراغ استادانی چون «ناصر چشمآذر» خواهند رفت و ممکن است مطلب من دچار معضل دوبارهکاری و موازیکاری با مطلب نویسندهای دیگر شود، از این کار پرهیز کردم.
چون خودم اطلاعات تاریخی لازم را از واروژان نداشتم و این اطلاعات در اینترنت وجود ندارد و از طریق دوستان تنظیمکننده و آهنگ ساز پاپ هم نسل خودم هم این اطلاعات حاصل نشد، راهحل سادهای به ذهنم آمد. و چه نیکو که آن راهحل در عین سادگی، عملی هم بود. آثار واروژان در خود اطلاعات نهفتهی بسیاری دارند. به همین دلیل هم وقتی قرار شد تا در این شماره از او بنویسم، با خودم فکر کردم بهتر است دربارهی شیوهی کار او، یعنی شیوهی آهنگسازی و تنظیم او بنویسم؛ چون به موسیقیهای او دسترسی دارم و خود موسیقیها بهتر از هر متنی میتواند به من اطلاعات بدهد.
موسیقی واروژان
موسیقی واروژان را بسیار شنیدهایم و بهاحتمال زیاد بدون وقوف بر این که او سازنده این آثار بوده. واروژان پیش از انقلاب از دنیا رفته و طبیعی است که تمام آثار او مربوط به آن روزگار باشد. برای بحث دربارهی موسیقی او مجموعهی کوچکی از آثار او را بررسی کردم؛ چند اثر از آهنگسازی و تنظیم او برای چند خوانندهی سرشناس پاپ، مجموعهای از آثار تنظیمشده بهوسیلهی او از ترانههای محلی و فولکلور و بهعمد سراغ موسیقی متن فیلمهایی که ساخته نرفتم. در این میان و در کنار خودِ آثار، اطلاعات دیگری نیز برای تحلیل موسیقی لازم است که دلیل اصلی مراجعهی بینتیجهی من به اینترنت بود.
یکی از متغیرهای مهم برای درک شیوهی کار و تحلیل موسیقی، «زمان» و دورهای است که آثار در آن تولید شده است. این عامل بهقدری مهم است که نمیتوان با حدود و تخمین دربارهی آن اقدام کرد.
مثلاً اگر بخواهیم دربارهی شیوههای کار بزرگترین آهنگسازان موسیقی مردمپسند معاصرمان در بریتانیا و آمریکا تحقیقی بکنیم تفاوت آثار و شیوههای تنظیم، ضبط و میکس و حتی سازهایی که در این کارها استفاده شده است از سال ۱۹۶۶ با سال ۱۹۶۷ و سه سال بعد از آن، یعنی ۱۹۷۰ از زمین تا آسمان است. دلیل هم مشخص است؛ هر دوره از نظر رویههای متداول تأثیرگذار بر سلیقهی عمومی مردم و ازجمله خود آهنگسازان و از نظر فناوری بهکارگرفتهشده در ضبط استودیویی و موارد دیگر، با دورهی قبلی و بعدی تفاوتهایی دارد که ممکن است این تفاوتها تأثیر عمیقی بر موسیقی و حتی صنعت موسیقی بگذارد. دربارهی واروژان و موسیقی او، حدودی از بازهی زمانی فعالیت او موجود است که همان میتواند تا حدی کمککننده باشد.
۱ نظر