محمدعلی پورخصالیان
موسیقی‌های انتخاب‌شده از سوی من برای این نوشته عبارت‌اند از: «بوی خوب گندم» با آهنگ‌سازی و تنظیم واروژان، ترانه‌ی «شهیار قنبری» و صدای «داریوش اقبالی»، «پُل» با آهنگ‌سازی و تنظیم واروژان، ترانه‌سرایی «ایرج جنتی عطایی» و صدای «فائقه آتشین»، «هفته‌ی خاکستری» با آهنگ‌سازی و تنظیم واروژان، ترانه‌سرایی شهیار قنبری و صدای «فرهاد مهراد»، «اسمر اسمر‌جانم» و «بارون بارون» از ترانه‌های فولکلور ایرانی با تنظیم واروژان و صدای «پریرخ شاه‌یلانی» (پری زنگنه).
برای بررسی این آثار سعی شده است تا به‌جای اینکه به‌شدت صفر و یکی به‌بیان نام گام‌ها و مدها و مثال‌زدن از توالی آکورد و مبانی تئوری موسیقی و بیان نام تکنیک‌های به‌کاررفته‌ی واروژان پرداخته شود، نحوه‌ی کار او با قیاس از آنچه در زمان حیات او در جریان بوده و آنچه را می‌توان مستقیم از آثار او دریافت کرد، به‌علاوه‌ی آنچه می‌توان با کمک قوه‌ی تخیل در حیطه‌ی تخمین دریافت کرد، بررسی شود.
تفکر واروژان
واروژان در دوره‌ای در زمینه‌ی موسیقی تحصیل کرد و پس از آن به تولید موسیقی پرداخت که صنعت موسیقی و فناوری موسیقی هر لحظه دچار تحولی نو می‌شده. سال‌های ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۶سال‌هایی پر فعالیت برای واروژان بود. همچنین می‌دانیم که او تا آخرین لحظه‌ی سلامتی جسمانی‌اش در حال کار بود و اما جالب که واروژان روند ثابتی را در کارهای خود پیگیری می‌کرد. تفکری که او در تولید موسیقی داشته تفکری جالب است و از چند منظر می‌توان تفکر او را بررسی کرد؛ اول اینکه در آن دوران که مقارن با سال‌های ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۷، یعنی نیمه‌ی دهه‌ی ۶۰ تا تقریباً اواخر دهه‌ی ۷۰ میلادی، صنعت موسیقی آمریکا و بریتانیا و روند‌های آن تأثیر بسیاری در همه‌ی بازارهای دیگر جهان گذاشته بود.
سال‌های آغازین فعالیت واروژان نیز مقارن با بروز چند پدیده‌ی بزرگ و تأثیر‌گذار بر بازار موسیقی بود: گروه «بیتلز» (The Beatles) و تهیه‌کننده‌ی افسانه‌ای آن‌ها، یعنی «جورج مارتین» (George Martin) در بریتانیا، کمی پیش از آن فرمول معروف «دیوار صوتی» (Wall of Sound) و تهیه‌کننده‌ی آمریکایی «فیل اسپکتر» (Phil Specter)، شرکت موتاون رکوردز (Motown) سبک خاص تهیه‌ی موسیقی آنان با استفاده از نوازندگان قهار استودیوی به‌نام گروه «فانک برادرز» (The Funk Brothers) «برایان ویلسون» (Brian Wilson) و شیوه‌ی خاص تنظیم او که بر پایه‌ی تغییر اقلیم سازها و پیچیدگی موسیقی بود و کمی جلو‌تر در دهه‌ی ۷۰ تا اواسط آن، سبک‌هایی مثل موسیقی پراگ راک (Progressive Rock)، هارد راک (Hard Rock) و پانک راک (Punk Rock).
این اشخاص و این سبک‌ها تغییرات بزرگی را در بازار موسیقی جهان به‌وجود آوردند؛ اما نکته‌ی جالب در اینجاست که واروژان برخلاف بسیاری از آهنگ‌سازان و تهیه‌کنندگان خارجی، نه‌تنها اصلاً تحت تأثیر این اشخاص و سبک‌ها و پدیده‌ها قرار نگرفت، بلکه روند نسبتاً ثابتی را در طول مدت زمانی که فعالیت کرد، در پیش گرفت.
۱ نظر