زیرزمین و روی زمین (۴)

همزمان با این رویداد گروه بیتلز که بزرگ ترین گروه موسیقی جریان اصلی بود، رویه ساخت آهنگ های خود را تغییر داد و در اواسط دهه ۶۰ نوآوری های بی شمار این گروه و چند گروه دیگر بریتانیی در اواخر دهه ۶۰ چون «مودی بلوز» (Moody Blues)، «پروکول هاروم» (Procol Harum) و «پینک فلوید»، که همگی تحت تاثیر وِلوِت آندرگراند بودند سبک جدید «پراگرسیو راک» (Progressive Rock) یا راک پیشرو را خلق کرد. پراگرسیو راک به سرعت توسط جریان اصلی شناسایی شد. این اولین ورود یک سبک که از موسیقی زیرزمینی زاده شده به قلمرو جریان اصلی صنعت موسیقی بود. ورود پراگرسیو راک به کشور آلمان اما نتیجه جالب دیگری داشت.

برخی از موسیقی دانان آلمانی تمایل به تکرار این پدیده بریتانیایی را نداشتند، با آمدن سازهای جدید و در راس آن ساز سینتی سایزر و گیتار الکترونیک، و همچنین با آمدن روش های جدید و کم هزینه تر ضبط موسیقی مثل ضبط بر نوار الکترو مغناطیسی آن ها با تاثیر از پراگرسیو راک اما با رویکردی نو و مستقل از استانداردهای این سبک، سبکی را بنانهادند که بعدا نام «موسیقی الکترونیک» روی آن نشست.

در اواسط دهه ۷۰، موسیقی زیرزمینی معترض از زرق و برق موسیقی پراگرسیو راک، دشنه برداشت تا ریشه این سبک را بخشکاند و برخلاف پیچیدگی های موسیقایی پراگرسیو راک، گرووه های زیرزمینی ای که در بریتانیا می خواستند ریشه پراگرسیو راک را بخشکانند نهایت سادگی را در فرم و محتوای موسیقی شان آوردند. حاصل کار سبک «پانک راک» شد.

شرایط اجتماعی و سیاسی و اقتصادی هم به رونق این سبک جدید کمک کرد و با افزایش توجه طرفداران به این سبک، توجه جریان اصلی صنعت موسیقی هم به این سبک معطوف شد. این توجه در موج اول خود به رونق و مد روز شدن موسیقی پانک در بریتانیا و برخی کشورهای اروپایی منجر شد اما برای ورود به بازار آمریکا، «پانک» باید تغییر می کرد. پانک راک برای دستیابی به بازار آمریکا ابتدا تامرز اغما برده شد و پس از استحاله به «موج نو» (New Wave and Post Punk) و تلطیف زمختی های آن در دهه ۸۰ به پدیده ای جهانی بدل شد.

همزمان با این تغییرات، در مقابل موسیقی مد روز و جریان اصلی دیسکو در آمریکا، «رَپ» متولد شد. این سبک نیز به سرعت توسط جریان اصلی جذب شد و همان روالی که پانک را به موج نو تبدیل کرد، در مورد رپ هم اجرا شد. هرچند جریان اصلی، رپ را به عنوان پدیده ای کاملا آمریکایی به گونه ای ویژه زیر بال و پر خود گرفت.

پانک هیچگاه از صحنه روزگار محو نشد. بالا و پائین های مختلف پانک از دهه ۷۰ تا به امروز باعث شده تا این موسیقی و موسیقی هایی که ریشه اصلی آن پانک هستند هربار پس از جذب و طرد از جریان اصلی، به آغوش موسیقی زیرزمینی باز گردد و دوباره با شکلی نو در جریان اصلی ظهور کند. بارز ترین نمونه این پدیده، ظهور موسیقی «گرانج» (Grunge) از نوادگان پانک راک، در دهه ۱۹۹۰ است. گروه نیروانا، با عقد قرارداد با شرکت گفن رکوردز، نه تنها موسیقی گرانج را به قلمرو جریان اصلی آورد بلکه شهر سیاتل در ایالت واشنگتن را هم وارد جغرافیای صنعت موسیقی کرد.

البته شایان ذکر است که خروج از دایراه کوچک موسیقی مستقل و ورود به جریان اصلی تنها به دلیل کشف استعداد صنعت موسیقی جریان اصلی نیست. بسیاری از اهالی موسیقی موسیقی زیرزمینی در صدد چنین تغییر اقلیمی هستند. این همان خط باریکی است که باعث می شود تا آن دسته از اهالی موسیقی زیرزمینی که بر دیگری ماندن خود استمرار دارند، اقلیم خود را حفظ کنند.

هنر موسیقی (شماره ۱۵۸)