شبی با هارپ (۱)

در دو هفته‌ی گذشته در تهران و شیراز کنسرت شبی با هارپ اجرا شد. هارپ سازی است که دستکم بعد از انقلاب در ایران تنها در بعضی اجراهای معدود ارکستر سمفونیک حضوری کمرنگ داشته است. در برنامه‌ای با عنوان «شبی با هارپ» که به همت فتانه شاهین و با کمک انجمن موسیقی ایران و شعبه‌ی استان فارس این انجمن برپا شده بود این ساز رویایی به نوا درآمد.

در این برنامه که عنوان از باروک تا معاصر را نیز همراه داشت آثاری از آهنگسازان اروپایی و ایرانی اجرا شد.

برنامه‌ریزان این کنسرت قطعاتی از باخ، اشپور، دونیزتی رُنیه، سالزدو، آماروسی و پورسل از میان آهنگسازان اروپایی اجرا کردند.

این برنامه علاوه بر اینکه در حکم معرفی ساز هارپ و آثار نوشته شده برای این ساز بود ویژگی‌های دیگری نیز داشت.

اجرای آثار چند آهنگساز معاصر ایرانی که از لحاظ سنی از یک نسل هستند فرصتی را برای شنوندگان فراهم کرده بود تا بتوانند آثار هموطنان خودشان را بشنوند.

تا آنجا که به یاد می‌آوریم چنین فرصتی به این شکل به جز در کنسرت‌های گروه تهران و یارآوا کمتر فراهم بوده است.

کنسرت در تهران در گالری فرهنگسرای نیاوران و در شیراز در تریای مجموعه‌ی فرهنگی هنری حافظ برگزار شد.

بنا بر خواست گروه نوازندگان و طراحان کنسرت برخلاف اکثر برنامه‌ها سن در میان قرار گرفته بود و صندلی‌ها دور تا دور آن چیده شده بود.

برگزار کنندگان علت این چیدمان نامتعارف را که خودبه‌خود باعث انتخاب محل نامتعارفی هم برای برگزاری کنسرت شده بود تغییر رابطه‌ی میان صحنه و مخاطبان اعلام کردند.

جز صحنه که به دلیل ایجاد امکان دید، کمی مرتفع‌تر از سطح سالن بود هیچ مرز مشخصی میان نوازندگان و شنوندگان وجود نداشت.

از طرفی دیگر تاکید همه‌ی گروه بر اینکه می‌خواهند صدای سازشان به طور طبیعی و بدون تقویت صوتی به گوش شنوندگان برسد اهمیت این انتخاب را دوچندان کرده بود.

برنامه در هر چهار شب با سخنرانی کوتاهی شروع شد. آروین صداقت‌کیش باز هم به شیوه‌ای نه چندان مرسوم (در کنسرت‌ها) بدون اینکه تریبونی در میان باشد یا حتا بروی صحنه دعوت شود یا حتا … ناگهان از روی یکی از صندلی‌ها شروع به صحبت کرد و در ادامه به دور صحنه‌ی مرکزی به شکل دایره‌ای چرخید و چرخید (شب‌های بعد هم نحوه‌ی آغاز این سخنرانی مدام تغییر کرد).

برنامه‌ریزان که گویا از تغییر دادن رسوم معمول کنسرتی بدشان نمی‌آمد به همین بسنده نکردند بلکه از شب دوم اجرا در تهران، حتا مرز زمانی میان شروع کنسرت و پیش از آن را نیز عملا حذف کردند؛ کنسرت زمانی که مخاطبان وارد سالن می‌شدند شروع شده بود و مردم همزمان که می‌نشستند قطعه‌ی هانریت رُنیه را می‌شنیدند.

برای اینکه این وضعیت تکمیل شود سخنران شب نخست اعلام کرد که هر شب سخنرانی خود را تغییر خواهد داد و بعضی از قسمت‌های برنامه نیز در هر شب اجرا تغییر می‌کند.

آروین صداقت‌کیش سخنران این برنامه در حالی که گاهی دور صحنه می‌گشت و گاهی روی صندلی‌ها می‌نشست و … شب نخست برای مردم از تاریخچه‌ی هارپ گفت؛ از این که قدیمی‌ترین سند تصویری باقی‌مانده از یک هارپ درون همین سرزمین یافت شده (مهر چُغامیش) و یادآوری کرد که این نباید اسباب تفاخر بی‌دلیل و نگاه ملی‌گرایانه‌ی افراطی به موضوع شود.