موسیقی وزیری (۱)

مطلبی که پیش رو دارید سندی است مربوط به ۸۶ سال پیش که نظر یکی از بینندگان کنسرت وزیری را در اولین سالهای اجرای موسیقی ارکسترال در ایران نشان می دهد. این نوشته در مجله «آینده» در سال ۱۳۰۴ به قلم شخصی به نام دشتی (نام کوچک قید نشده است) نوشته شده است که خواندن آن برای شناخت اوضاع موسیقی در آن دوره خالی از لطف نیست؛ لازم به یاد آوری است که عده زیادی هم خطابه های تندی در رد موسیقی ونگاه وزیری در همان دوره نوشته اند و حتی با صفت هایی مانند «گوش خراش» از اجرای ارکستری او یاد کرده اند؛ هرچند جدا از کیفیت اثر نوشته شده توسط وزیری، نباید فراموش کرد که بیشتر نوازندگان ارکستر اولین تجربیات اجرای صحنه خود را پشت سر میگذاشته اند. (سردبیر)

بقلم آقای دشتی

موسیقی وزیری

آقای مدیر {مجله آینده}

از من در شب اول ارکستر تقاضا گردید در خصوص آقای وزیری‏ و مدرسه موسیقی او چیزی بنویسم.

من قبل از همه چیز در علینقی خان وزیری یکدسته صفات و اخلاق او را دوست میدارم: انرژی و پشت کار، عزم و همت، ثبات و استقامت، اعتماد بر نفس، شجاعت در میان تزاحم ایمان به حرفه و فن خود، دوری از آلودگیهای شهوت و قمار و الکل و تریاک، روح امیدی که همیشه‏ در وی بیدار است؛ این صفات را در وزیری دوست میدارم و در میان‏ جوانهای طهران هنوز ده نفر با این مزایا و خصائص روحی نیافته‏ام. از این حیث به افراد یک ملت زنده مترقی مانند آلمان و انگلیس بیشتر شباهت دارد. در بدو ورود به طهران وسائل استفاده از حقوق دولتی برای او فراهم شد ولی استقلال ذاتی را بر استخدام دولتی ترجیح داده و با اتکاء به و همت خود، مدرسه عالی موسیقی را ایجاد نموده و با پشت‏کار و ثبات و جدّیت خود، آنرا به عظمت کنونی رسانید.

وزیری از لحاظ موسیقی‏ در ایران منحصر بفرد و کلمه «استاد» و «عالم» به معنی حقیقی‏ خود بر او اطلاق و بطور حتم در فن خود در ایران نظیر ندارد. وزیری شخصا دارای قریحه و «تالان» است.

با هوش سرشار، ذوق و قریحه توام شده، یک نفر مجتهد موسیقی از آن گردیده است مگر یعنی یک‏ شخص دارای ملکه تصرف و تغییر. لذا قبل از مسافرت فرنک {فرنگ}، از سرآمدان فن و دارای رأی و اجتهاد در موسیقی و مسافرت پنج ساله فرنک، آنهم شبانه‏ روز یا در مدرسه درس خواندن و یا نزد خود مشق و ورزش کردن و بالنتیجه‏ در میان صدها شاگردان موسیقی، در امتحان درجه اول شدن، او را به درجهء کنونی رسانیده است که میخواهد مبدأ انقلاب موسیقی ایران شود.

علینقی خان وقتی تحقیقات فنی میکنند، شخص بصیر، عمق اطلاعات‏ وی را دانسته و ملتفت تفاوت فاحشی میشود که ما بین او و اغلب موسیقی‏ دانهائی که خوب ساز میزنند ولی فقط خوب ساز میزند اما معلومات‏ آنها سطحی و اطلاعات فنی و نظری را فاقدند موجود است؛ همان تفاوتی‏ که مابین ادیب متبحّری که علاوه بر فصاحت و بلاغت فقه اللغه زبان را نیز میداند و مابین شخصی که فقط آن زبان را خوب حرف میزند.

بدیهی است من نمیتوانم در موضوع موسیقی علینقی خان دارای عقیده‏ای باشم‏ زیرا اهل فن نیستم، همانطوری که نمیتوانم تفاوت دو تابلوی کار دو استاد را از هم تشخیص دهم. من در این موضوع می‏توانم شمه ای از احساسات خود را بنویسم.