گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

نگاهی به «شوشتری برای ویولون و ارکستر» (۴)

نگاهی به مشهورترین اجراهای صحنه ای «شوشتری برای ویولون و ارکستر»

پیش از انقلاب، زمانی که حسین دهلوی در مسند رهبری ارکستر قرار داشت، «شوشتری برای ویولون و ارکستر» بارها به روی صحنه رفت که بعضی از این کنسرتها با سولیست های معتبر آن زمان مثل رحمت الله بدیعی و شجاع الدین لشکرلو و بعضی دیگر با هنرجویان هنرستان موسیقی ملی که در رشته ویولون تحصیل میکردند به اجرا رسید.

یکی از این اجراها که در بالا به آن اشاره شد اجرای علی رهبری به عنوان سولیست ویولون و رهبری آهنگساز اثر است.

در سال ۱۳۷۶ در برنامه ای به مناسبت چهلمین سالگرد درگذشت ابوالحسن صبا، حسین دهلوی با سولیستی ارسلان کامکار این اثر را به صورت زنده در تالار وحدت اجرا کرد که یک نمونه تصویری آن با کیفیتی نه چندان مطلوب موجود است.

پس از این اجرا، این اثر بارها و بارها توسط نوازندگان دیگر اجرا شد که در اینجا به سه اجرای مشهور آن توسط مازیار ظهیرالدینی، میثم مروستی و آریا صهبایی اشاره می کنیم.

اجرای مازیار ظهیرالدینی از این اثر با همراهی ارکستر زهی پارسیان اجرا شد که طبعاً این ارکستر به دلیل نداشتن سازهای ایرانی به صورت تغییر یافته ای این قطعه را با تکنوازی ویولون مازیار ظهیرالدینی اجرا کرد. این تنظیم «شوشتری برای ویولون و ارکستر» بعداً توسط ارکستر زهی نیاوران مورد استفاده قرار گرفت و اینبار میثم مروستی تکنوازی ویولون آن را بر عهده گرفت.

اجرای مهم دیگری نیز از این اثر با سولیستی آریا صهبایی در خارج از کشور نیز به وقوع پیوست ولی اینبار کل ارکستر برای پیانو تنظیم شده بود و این اثر بارها در کشورهای مختلف اجرا کرد.

کادانس های «شوشتری برای ویولون و ارکستر»

در «شوشتری برای ویولون و ارکستر» حسین دهلوی، وقتی دو سوم اثر اجرا شده، سکوتی قرار دارد که در نمونه ضبط شده ارسلان کامکار بلافاصله ارکستر با متر و رنگ آمیزی دیگری اثر را به پایان نزدیک می کند ولی آنطور که تحقیقات نگارنده نشان میدهد، در این فاصله با همکاری یکی از سولیستهای این اثر، رحمت الله بدیعی، بخشی آوازی در شوشتری به عنوان یک کادانس ایرانی در نظر گرفته شده بوده که در کنسرتها، بدیعی آنرا می نواخته است.

بعدا شجاع الدین لشکرلو به سنت کادانسهای ویولون کلاسیک، این کادانس را گسترش تکنیکی می دهد و تا حدی نواختن آنرا برای نوازنده عادی مشکل می کند.

در نمونه صوتی ای که از کنسرت «شوشتری برای ویولون و ارکستر» با تکنوازی ویولون علی رهبری موجود است، رهبری برای بخش کادانس، قسمتهایی از کادانسهای چهارفصل ویوالدی را می نوازد که البته ارتباط محکمی با قطعه ندارد.

امروزه تنها یک کادانس ساخته هومن دهلوی (پیانیست، آهنگساز و فرزند حسین دهلوی) در دسترس بعضی از نوازندگان قرار دارد و در اجرایی که توسط ارکستر زهی پارسیان به اجرا رسید، این اثر با تکنوازی مازیار ظهیرالدینی به اجرا در آمد.

پس از انقلاب هم در بعضی از اجراهای این قطعه، نوازندگان جوان با اطلاع یا بی اطلاع از تاریخچه کادانس این اثر، کادانسهایی را برای آن در نظر گرفته و اجرا می کنند که بعضی بسیار فنی و قابل توجه بوده است.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

دیدگاه ها ۲

  • عجیبه که مطالبی چنین مفید خیلی مورد توجه قرار نمی گیرن .
    خسته نباشید و به تحلیل ها بیشتر بپردازید ، مثل همین نوشته .

  • با سلام و عرض خسته نباشید
    چندی پیش سالگرد استاد پایور بود من در وبلاگم متنی تنظیم کردم
    که بخشی از آن را از این سایت مفید استخراج کردم
    نظرات پست مورد نظر بسته بود، لذا اینجا بیان می کنم
    با تشکر فراوان

بیشتر بحث شده است