گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

قطعه دیگری که تقریبا” همزمان با “گفتگو” تصنیف شد “دوئو برای سنتور” در سه گاه نام داشت که توسط حسین دهلوی حدود سال ۱۳۳۲ ساخته شد و توسط فرامرز پایور و

داریوش صفوت اجرا و در ۱۳۳۶ منتشر شد.

ممکن است این قطعه از “گفتگو” قدیمی تر باشد، ولی باید به این نکته هم توجه کرد که اجرای این قطعات گاهی سالها پس از ساخته شدن آنها اتفاق می افتاد و حتی بعضی بعد از اجرا هم

چند بازنویسی می شد، تا به نقطه پایانی برسد؛ نمونه این اتفاق، قطعه “شبدیز” ساخته پژمان آذرمینا است.

همچنین قبل از فرامرز پایور سنتور نوازی نبوده که به این سبک بنوازد و حسین دهلوی نوازنده سنتور نبوده و به گفته خود ایشان نه با تکنیک سنتورنوازی، بلکه با تکنیک آهنگسازی این

قطعه تصنیف شده! پس در واقع اولین

قطعه ای که دقیقا” با تکنیک سنتور ساخته شده “گفتگو” است؛ اینجا به این نکته هم اشاره باید کرد که یکسری از قطعات صبا زمانی که فرامرز پایور زیر نظر او تحصیل می کرد، توسط

پایور برای دونوازی سنتور و ویلن تنظیم و اجرا شد.

به قسمتی از «دئو برای سنتور در سه گاه» گوش کنید :

audio fileدئو سنتور

این قطعه بر روی مستند “باد صبا” که از مهمترین مستندهای تاریخ فیلمسازی ایران است و ساخته کارگردان بزرگ فرانسوی آلبر لاموریس (که جانش را در ضبط همین فیلم از دست

داد) است، به همراه آثاری از ابوالحسن صبا، حسن کسایی،

حسین تهرانی و … قرار گرفت که هنوز شهرت خود را از دست نداده است؛ مخصوصا” این قطعه روی قسمتی که دوربین وارد ساختمانی با آینه کاری های زیبا می شود بطور کامل

شنیده می شود که این تلفیق تصویر و موسیقی بسیار هوشمندانه و

زیباست.

حسین دهلوی با ارکستر ابداعی خود (ارکستر مضرابی) که از سازهایی چون: (انواع) سنتور، تار، بمتار، عود، قانون در آن استفاده می شد، قطعاتی هم از پایور که در اصل برای سنتور

سولو بود تنظیم کرد که بسیار مورد توجه هنردوستان قرار

گرفت.

از اتفاقات مهمی که در این دوران برای سنتور روی داد، تفکر ساخت سنتورهای مختلف بود که هنوز هم به رقم بازنشست شدن موسیقیدانان و سازگران آن روزگار همچنان کم و بیش

خبرهایی در مورد طرحهای جدید برای بالابردن قابلیتهای سنتور

می شنویم. سنتورهایی که حسین دهلوی در ارکسترش استفاده می کرد که سنتور کروماتیک و کروماتیک بم و ساخته ابراهیم قنبری مهر بود.

dehlavi

حسین دهلوی در حال رهبری ارکستر صبا


حسین دهلوی یک دئوی دیگر هم برای سنتور، همراه همسرش سوسن اصلانی در “نوا” ساخت که هنوز اجرا نشده است ولی قطعه ای از او که برای ، یک سنتور دو عدد تار و یک عود

در مایه “اصفهان ” تصنیف شده بود، برای ارکستر بزرگ

مضرابی هم تنظیم شد که منتشر نشده ولی در سال ۱۳۷۲ در تالار وحدت اجرا شد(فیلم این کنسرت هم قرار هست به زودی منتشر شود).
آخرین کنسرت این ارکستر در سال ۱۳۷۲ برگزار شد که پس از این اجرا در سال ۱۳۷۶ هم یکبار در بزرگداشتی برای چهلمین سالگرد درگذشت ابوالحسن صبا، دهلوی برای آخرین

بار چوب رهبری را به دست گرفت و ارکستر صبا را رهبری

کرد.

پس از گذشت سالهایی که هنوز سنتورنواز قابلی در این سبک پا به میدان نگذاشته بود، شاگردان فرامرز پایور که اکثرا” از تحصیلات آکادمیک موسیقی برخوردار بودند، دست به تصنیف

چند قطعه با این حال و هوا زدند که کمتر مورد تبلیغ قرار

گرفت و اکثرا” در حد تدریس به شاگرد باقی ماند.افراد دیگری هم مانند، میلاد کیائی، پشنگ کامکار و پرویز مشکاتیان که مدتی شاگرد پایور بود، قطعاتی نزدیک به این سبک ولی به

شیوه شخصی خودش تصنیف کرد ولی این آثار به خاطر مشکلات

همیشگی موسیقی ایرانی چه در ساخت چه در تبلیغ، اجرا و… کمتر در میان نوازندگان جا باز کردند و رپرتوار شدند.

این موج نوگرایی در سنتور نوازی ناگهان با درخشش جوان خوشنام سنتور نوازی ایران اردوان کامکار جانی تازه یافت.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است