گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk


مرکز حفظ و اشاعه موسیقی، از اواخر دهه پنجاه با هدف آموزش، احیا و رواج سنتهای موسیقی ایرانی بوسیله نورعلی خان برومند و داریوش صفوت، تاسیس و سپس با دعوت از اساتید بزرگ آن زمان تکمیل شد. نقش این مرکز، در پیشرفت موسیقی ملی، غیر قابل انکار است بطوریکه بسیاری از اساتید شاخص حال حاضر، پرورش یافته همین مرکز بودند.

پرویز مشکاتیان یکی از همین اساتید است که فعالیتهای رسمی هنری خود را در زمینه سنتورنوازی، از همین مرکز آغاز کرد و توانست در آزمون باربد، مقام اول مشترک را در سنتورنوازی، به همراه پشنگ کامکار بدست آورد. وی بعدها به همکاری با گروهی پرداخت که متشکل بود از: پریسا (آواز)، حسین علیزاده (تار)، محمدعلی کیانی نژاد (نی)، داوود گنجه ای (کمانچه) و محمود فرهمند (تمبک).


Audio File

به قسمتی از اجرای این گروه توجه کنید.

وی در کنار آن به اجرای برنامه های تکنوازی و دونوازی نیز پرداخت که بدین وسیله سنتورنوازی خود را به اهل هنر معرفی کرد.

استقبال مردم از سبک جدید سنتورنوازی وی بسیار خوب بود. چهارمضرابهای زیبای وی که سرشار از ملودیهای دلربا، درابهای زیبا و سرعت بالای مضرابهایش بود، همگان را حیرت زده می کرد. سرعت مضرابهای وی تا حدی زیاد است که در بعضی چهارمضرابهایش، شنونده احساس می کند که حتی دو سنتور با هم در حال نواختن هستند! این سرعت وی در نوازندگی پیوسته توأم با دقت بوده است به طوریکه تمامی نت ها، شفاف و شسته رفته اجرا می شوند و این خود درس مهمی برای سنتورنوازان است.

audio file
چهارمضراب مخالف سه گاه: سنتور پرویز مشکاتیان، تمبک ناصر فرهنگفر

ریتم در اکثر آثارش، دائما در حال تغییر است و این امر باعث شده که شنونده هیچگاه نتواند ادامه قطعه را حدس بزند. از دیگر ویژگیهای آثارش می توان به استفاده از ملودیهای طرب انگیز، اشاره کرد که ساخته های وی را از آهنگسازان دیگر متمایز می کند. این ویژگیها را می توان در قطعاتی چون:

audio file
بیداد

، داد و بیداد، سماع آوا، پگاه، دل انگیزان، طلوع، پیروزی،

audio fileرزم مشترک

و… به وضوح مشاهده کرد. وی توانسته منظور و احساس خود را در تمامی این آثارش، به خوبی به شنونده انتقال دهد که این خود نشان از آشنایی کامل وی بر موسیقی ایرانی است.


Audio File

قطعه “دل انگیزان”: سنتور پرویز مشکاتیان، تمبک محمود فرهمند

وی بعدها با همکاری حسین علیزاده، گروه عارف را تشکیل داد و بعد از انقلاب نیز، همکاری پیوسته خود را با محمدرضا شجریان در آلبومهایی چون: دود عود، دستان، آستان جانان، نوا مرکب خوانی، بیداد، قاصدک و… آغاز کرد که هر کدام از آنها، نمونه های بارزی از خلاقیت و هنر وی در زمینه آهنگسازی و بخصوص تصنیف سازی، هستند. البته متاسفانه، وی بعدها به دلایلی همکاری هنری خود را با شجریان، قطع می کند.

audio file
تصنیف “شیدایی”: آواز محمدرضا شجریان، سنتور پرویز مشکاتیان، تمبک ناصر فرهنگفر

وی علاوه بر آهنگسازی، در تنظیم قطعات نیز تبحر خاصی دارد و این امر ناشی از اطلاعات کامل وی از دیگر سازهای ایرانی است. به طور مثال می توان به تنظیم قطعه «چکاد» اشاره کرد که نمونه بهترین تنظیمهای وی به شمار می آید. مشکاتیان بارها و بارها در خارج از کشور، به اجرای برنامه پرداخت که در بهترین آنها می توان به کنسرت فستیوال مولانا در ایتالیا در سال ۱۹۹۳ میلادی (۱۳۷۲خورشیدی)، اشاره کرد که در آنجا علاوه بر سنتورنوازی، به نوازندگی سه تار پرداخت و بدین وسیله مهارت خود را در نوازندگی این ساز نیز نشان داد.

audio file
تکنوازی سه تار از پرویز مشکاتیان

از دیگر آثار وی می توان به: لاله بهار(شهرام ناظری)، مقام صبر (علیرضا افتخاری)، صبح مشتاقان (علی جهاندار)، کنسرت همایون (حمیدرضا نوربخش)، کنج صبوری (علی رستمیان)، افشاری مرکب، مژده بهار، افق مهر، کنسرت راست پنجگاه و وطن من (ایرج بسطامی)، اشاره کرد. نکته بسیار جالبی که در تمامی تصانیف وی دیده می شود، انتخاب شعر مناسب با دستگاه مورد نظر است.

Meshkatian

پرویز مشکاتیان

وی به مرکب نوازی (مدولاسیون)، که یک اصل مهم و فنی در موسیقی است، بسیار بها می داد و به پشتوانه خلاقیتی که داشت، توانست برنامه های ترکیبی بسیار زیبایی خلق کرده و با گروه خود اجرا کند.

گروه عارف، از زمان شکل گیری خود، بارها و بارها دستخوش تغییرات شد به گونه ای که هیچگاه اعضای گروه آن ثابت نماندند و می شود گفت که عضو همیشه ثابت آن، خود پرویز مشکاتیان بود. مشکاتیان پس از سالها دوری از عرصه موسیقی، در زمستان ۱۳۸۳، دوباره با گروه خود به روی صحنه رفت و با همکاری شهرام ناظری، کنسرتی در سالن وزارت کشور، اجرا کرد. سنتورنوازی وی در این برنامه، بدین گونه بود که هنوز چابکی و آمادگی گذشته خود را داشت.

استاد مشکاتیان با چاپ نت قطعات و پارتیتورهای آهنگهایش، پس از سالها انتظار دوست داران آثارش موافقت کرد و این قطعات توسط

آقای علیرضا جواهری
(از شاگردان ایشان)، نت نگاری شده و تا اکنون نیز بسیاری از آثار وی را از جمله پیش درآمدها، چهارمضرابها و تصانیف، به چاپ رسانیده است.

وقتی یک نوازنده نگاهی به این آثار می اندازد، متوجه می شود که چقدر نواختن قطعات مشکاتیان دشوار و پر از موردهای تکنیکی است. نوازندگی آثار او سالها ممارست و کوشش میطلبد.

. قطعاتی پر از دراب، تکیه، پاساژ و اتودهای مضرابی مشکل. یک ویژگی شاخص قطعات وی، تکرار زیاد یک یا چند میزان (بصورت ترجیع بند یا گاهی پایه مضرابی) است که شاید در وهله اول ناخوشایند جلوه کند، ولی وقتی در قطعه اجرا شود، زیبایی آن نمایان می شود.

از دیگر ابداعات آهنگسازی وی، می توان به خفه کردن صدا در یک آن و ادامه دادن آن با جفت مضرابهایی که صدای آن کم کم افزایش می یابد، اشاره کرد که به نوبه خود باعث زیبایی قطعه می شود. در پارتیتورهای مشکاتیان میبینیم که حتی برای دف و تمبک نیز در قطعه گروهی، تنظیم خاصی نوشته شده؛ به صورتی که جاهایی از قطعه که به دف یا تمبک احتیاج نبود، از آنها استفاده نمی کرد و در مقابل، هنگام نیاز به خوبی از آن بهره می برد.

بدون تردید سبک سنتورنوازی پرویز مشکاتیان، یکی از زیباترین و پرطرفدارترین سبکهای زمان ماست. پس عجیب نیست که هر سنتورنوازی از کوچک تا بزرگ، برای نشان دادن مهارت نوازندگی اش، قطعاتی از وی را اجرا کند.

استاد مشکاتیان، از همه نظر (چه تولید موسیقی، چه پرورش شاگرد، دوستی مردم با موسیقی ایرانی و ارائه رپرتوار موسیقی فراوان بصورت نت و پارتیتور) حق بزرگی بر گردن موسیقی ایرانی دارد و جا دارد که به پاس فعالیتهای ارزشمند هنری اش، از وی تقدیر شایانی بعمل آید.


Audio File

به قسمتی از بداهه نوازی استاد مشکاتیان در دستگاه همایون، توجه کنید.

حامد رایجی

حامد رایجی

دیدگاه ها ۳۷

  • بنده یکی از ارادتمندان استاد عزیز مشکاتیان هستم ایشان واقعا عجوبه سنتور میباشند هرچندمن افتخارشاگردی استاد عزیزتر از جانم رانداشته ام ولی اکثرقطعات ایشان را بطورقابل قبولی(البته تعریف از خودنباشد)اجرامیکنم وباهرباراجرابه روح عارفانه وعمق هنر این افتخارمیهنمان بیشتر پی میبرم ومتعجبم پروردگارعالم چطورچنین ملودیهای آسمانی را به ایشان القا میکند.ایشان یک عارف هنرمندند واین از اشک چشمها وقتی قطعه ای از ایشان را میشنوی یا اجرا میکنم به وضوح معلوم است خدایا اگر یک روز از زندگی من مانده دوست دارم از نزدیک با این فارابی زمانه ام ملاقات داشته باشم پروردگارا ایشان را در کمال سلامت وسرزندگی نگهدار تا با این روح لطیف وذوق سرشار به موسیقی ملی که الان در اوج مظلومیت است جان دوباره ببخشد استاد عزیزم جاودانه باشی

  • سلام
    ممنون از سایت خوبتان
    امیدوارم استاد مشکاتیان دوباره با گرد اوری گروه عارف به زندگی دیوانگان موسیقی سنتی جان تازه بخشند…با تشکر

  • سلام
    با تشکر از سایت خوبتان
    امیدوارم که موفق باشید
    ممنون که به فکر موسیقی ایرانی هستید
    اگر قابل دونستید به سایت ما هم سری بزنید

    با تشکر سوتیام

  • با تمام وجود سپاس گذارم از ضحمات شما بزرگواران در راه اندازی این سایت پر محتوا.
    بنده یه خواسته ای داشتم از شما بزرگواران و آن این است که گوشه های موسیقی رو دردستگاه های مختلف از استاد مشکاتیان معرفی و نت و اجرای آن رو در این سایت قرار دهید واقعا سپاس گذارم .

  • باسلام:
    باسپاس از تلاش شما عزیزان.
    امیدوارم مضرابهای پروانه وار استاد همیشه در حرکت و پرواز بوده واز خداوند سلامتی ایشان را خواستارم.

    قلندران حقیقت به نیم جو نخرند

    قبای اطلس آنکه از هنر عاریست.

  • سلام با تشکر از سایت خوبتان منکه خودم را یکی از شاگردان استاد مشکاتیان می دونم چونکه خیلی چیزها رو دورا دور ازکتاب و نوارهای ایشون یاد گرفتم و با اینکه تا به حالاایشون ندیدم فکر می کونم کامتا ایشون را می شناسم
    امیدوارم روزی ایشون ببینم.

  • سلام
    از مطلبتان ممنونم. خواستم یادآوری کنم که یکی از اعضا گروه مرکز حفظ و اشاعه استاد علی اکبر شکارچی (کمانچه) بوده‌اند که اسم ایشان را از قلم انداخته‌اید.

  • کاش می شد استاد مشکاتیان دوباره آستانه جانان رو با استاد شجریان اجرا می کردند تا مردم رو دوباره به اون حال وهوا ببرند

  • بیش از صد بار آلبوم آستان جانان رو گوش کردم و هر بار ،بامضراب به مضراب مشکاتیان اشک ریختم.
    سرعت نوازندگی استاد مشکاتیان خیره کننده ست

  • باسلام. ابن اولین باریه که از سایت دیدن میکنم. یه مشکلی دارم که می شه گفت یه جور سر در گمیه.؟! من عاشق استاد مشکاتیان هستم. یه مدت گوشی ردیف کار میکردم والبته قطعات استاد رو. حالا دارم نت کار میکنم. ولی پیش هرکی میرم سبک استاد پایور رو کار میکنن و به شدت سبک استاد مشکاتیان و توانایی هاش رو رد می کنن. و منو نیز از کار کردن به شیوه ی قبلی به شدت منع می کنن. و اعتقادشون اینه که حتی یه مضراب نیز نباید بدون نت زده بشه!و میگن از صفر باید کار کنم. این در حالیه که من خودم سازمو کوک میکنم و تمام دستگاه ها رو می شناسم و اجرا کردم… خیلی دوست دارم نظر استاد مشکاتیان رو بدونم. کسی در این مورد میتونه کمکم کنه؟ یا نظرای دیگه؟. ممنون میشم …

  • سلاممن سجاد هستم
    سلامی بربلندای قله دماوند براستادهمیشه جاویدان موسیقی اصیل ایرانی من خودم که سنتور می نوازم وقتی حتی یک میزان از قطعات استاد را می نوازم می بینم چه حسی به من دست می دهد واین خاطره شاید برای مخاطبان این مطلب جالب باشد چون یک روز با دوستم در خیابان قدم میزدم گفت توچقدراستادمشکاتیان رودوست داری درپاسخ بهش گفتم بی نهایت اوگفت مثلا اگر یک ساختمان شیک در بهترین جای شهر بهت بدن یا ۱۰ دقیقه ملاقات با استادو در جواب بهش گفتم مگر دیوانه شدی تو بگو اطلا ۲دقیقه.

  • نامت را بر چکاد دماوند ایران زمین مینویسیم که عالم بداند خالق چکاد در خزان به ابدیت پیوست…..و در قلب ما جاوید و جاوید تر از همیشه…..روحت سبز و بهار نام و یادت بی خزان ای سبز سبز رنگ من

  • امروز کلاس سنتور داشتم.افتخار شاگردی بهترین یادگار استاد مشکاتیان رو دارم….استاد عزیزم استاد علایی.بغضم اجازه نداد اونطور که باید به ایشون تسلیت بگم….از همه بدتر این که درسی که باید تحویل مدادم یکی از ساخته های پر شور استاد مشکاتیان بود…استاد مشکاتیان پگاه رو امروز نواختم ولی با بغض ….با بغض نبودنت.به همه تسلیت مشگم …به خودم به ایران به سنتور به موسیقی.

  • ابته نمیتوان با قاطعیت و یقین گفت که ملودی های ایشان از طرف خداوند است.چه تضمینی وجود دارد که موسیقی القا شده از خداوند باشد؟آنچنان که آقای فارسی گفتند

  • سلام .
    میشه استاد سنتور خوب به من معرفی کنید
    برای آموزش از پایه
    ترجیح می دم از شاگردان استاد مشکاتیان باشند.
    تهران

  • با سلام از مطالب سودمندتان بسیار ممنونم اگرممکنه در مورد انواع سنتوروکوک انها مطالب کاملتری ارائه کنید.با نهایت تشکر

  • سلام خدمت همه سنتوریها!زنده باشد تا ابد یاد پهلوان سنتور ایران استاد مشکاتیان وهمه کسانی که برای موسیقی ایران زحمتها کشیدند گرامی.. پرویز عزیز-ما از کودکی گوش به ساز تو هستیم–سراپا غرغ مضراب تو هستیم–صدای ساز تو موج خروشان–صدای ساز تو عشق است و ایمان-صدای ساز تو یک رود جاریست–صدای ساز تو یک یادگاریست..در پایان افسوس میخورم که ای کاش مرحوم (ناظمی)فوت وفن خاص ساخت سنتور را به همگان میاموختند تا هنرمندان دغدغه
    برای تهیه ساز حرفه ای نداشتند.

بیشتر بحث شده است