گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

سازهای بادی ایران و قابلیت های آنها (۱۵)

در قسمت قبل اشاره به برخی قابلیت های نی در قالب تکنوازی و همنوازی شد. این ساز در گروهنوازی ساز های ایرانی هم از جایگاه ویژه ای برخوردار است و اگر آهنگسازان و تنظیم کنندگان به خوبی با قابلیت های اجرایی نی آشنا باشند از آن می توانند به بهترین نحو ممکن در کار های گروهی استفاده نمایند.

همچنین نی با قابلیت های ویژه ای که از لحاظ رنگ صوتی دارد، می تواند به عنوان ساز سولیست در یک ارکستر بزرگ ایفای نقش کند.

شاید قطعۀ مشهور نینوا اثر ماندگار استاد حسین علیزاده یکی از بهترین مثال ها برای استفادۀ دقیق و آگاهانۀ این ساز در ارکستر ساز های زهی باشد.

این قطعه در سال ۱۳۶۱ برای نی و ارکستر ساز های زهی در ۸ قسمت ساخته و تنظیم شد و ضبط آن در تابستان سال ۱۳۶۲ با اجرای هنرمندانۀ جمشید عندلیبی به گوش هر شنوندۀ موسیقی ایرانی آشناست.

طرح های اولیۀ نی نوا در سال ۱۳۵۵ در دستگاه نوا در جشن هنر شیراز با همنوازی گروه سازهای ایرانی اجرا شد. فرم ساختاری کنسرت اجرا شده در سال ۱۳۵۵ کاملا مبتنی بر ردیف سازی و آوازی موسیقی دستگاهی ایران شکل گرفته بود.
همان طرح بعد ها در سال ۱۳۶۱ با تغییراتی برای نی و ارکستر سازهای زهی تنظیم گردید و همانطور که ذکر گردید، در تابستان ۱۳۶۲ ضبط نهایی آن به پایان رسید.

ساختار اصلی اثر از همان ساختار کلی دستگاه نوا پیروی می کند و در طول اجرای اثر شاهد انگاره های ملودیک بسیاری از گوشه های مختلف دستگاه نوا هستیم.
گوشه هایی مانند درآمد نوا، نیشابورک، جامه دران، نهفت، مثنوی، نغمه و…

جمشید عندلیبی

همانطور که ذکر شد این اثر در ۸ قسمت با عناوین زیر طراحی و تنظیم گردید:

درآمد

مثنوی

نغمه ۱

نغمه ۲

جامه درآن

نهفت

فرود

رقص سماع

جدای از انسجام ساختاری نغمات و تنظیم درخشان حسین علیزاده در بخش ارکستر زهی، روی ویژگی های اجرایی نی هم بسیار با تامل و دقیق کار شده و در حین شنیدن اثر شاهد بسیاری از تکنیک های اجرایی نی در محدوده های مختلف هستیم.

 

audio file
بشنوید، قسمتی از اجرای قطعۀ نی نوا اثر استاد حسین علیزاده

 

در برخی از قسمت های این اثر شاهد همنوازی دو نی هستیم که این قسمت ها هم با تبحر ویژه ای طراحی و تنظیم شده اند.

audio file
بشنوید، قسمتی دیگر از اجرای قطعۀ نی نوا اثر استاد حسین علیزاده

 

 

همچنین در اجرای این قطعه شاهد برخی تکنیک های اجرایی مانند استکاتو هستیم که اجرای صحیح و دقیق این تکنیک نیازمند سالها تمرین و ممارست است.

audio file
بشنوید، قسمت از اجرای استکاتو را در قطعۀ نی نوا اثر استاد حسین علیزاده

 

 

 

audio file
بشنوید، همنوازی دو نی به همراه ارکستر سازهای زهی را در قطعه نی نوا اثر استاد حسین علیزاده

 

خوشبختانه چند سال قبل پارتیتور این اثر هنری برجسته برای نی و ارکستر ساز های زهی منتشر شد و به واسطۀ انتشار آن شاهد اجراهای زندۀ متعدد این اثر توسط گروه ها و تکنوازان مختلف هستیم، اتفاقی که شاید لازم باشد برای بسیاری دیگر از آثار ارزشمند موسیقی جمعی و گروهی ایرانی رخ دهد.

 

Audio File
به فیلمی از اجرای زندۀ این اثر در کشور لهستان با تکنوازی نی هنرمند ارجمند محمد رسولی توجه کنید.

 

به قسمت هایی از پارتیتور قطعۀ نی نوا توجه کنید:

مثال تصویری ۱ از پارتیتور نی نوا

مثال تصویری ۲ از پارتیتور نی نوا

مثال تصویری ۳ از پارتیتور نی نوا

مثال تصویری ۴ از پارتیتور نی نوا

مثال تصویری ۵ از پارتیتور نی نوا

در قسمت بعد به بررسی نمونه هایی صوتی از قابلیت نی و نی نوازان در کار های گروهی و ارکستری می پردازیم.

علیرضا جواهری

علیرضا جواهری

۱ نظر

  • سپاس از توضیحات شما. آیا ممکنه در سایت نت کامل نینوا و قطعه ترکمن و برخی از آثار بی نظیر استاد علیزاده رو برای دانلود قرار بدید. تشکر از زحماتتون.

بیشتر بحث شده است