گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

طلایه‌دار تلفیق (۲)

هنرمند پیشرو، عباس شاپوری، نود سال پیش، در هفدهم تیرماه ۱۳۰۲ در تهران تولد یافت. پدرش غلامرضا شاپوری مدیر آن روزگار گراندهتل مشهور تهران، در خیابان لاله‌زار، بود و به همین واسطه با بسیاری از رجال نام‌آور عصر نشست و برخاست داشت. از اقبال بلند عباس شاپوری، هنرمندانی چون ابوالحسن صبا و حسین هنگ‌آفرین هم در حلقه آشنایان پدر بودند.

او تمام سال‌های نوجوانی را به شاگردی ویولن صبا و هنگ‌آفرین و حسین یاحقی و اسماعیل زرین‌فر که همگی از پیشگامان ویولن‌نوازی ایران بودند، گذراند و با آنکه چپ‌دست بود و ویولن را برعکس همه نوازندگان به دست راست و آرشه را به دست چپ می‌گرفت، به خوبی از عهده نواختن مشق‌های استادان برآمد.

همین چپ‌دستی و اندک‌ذوقی که نشان داده بود، باعث شد صبا به او توصیه کند که به جای نوازندگی به سازسازی رو کند. او نیز پذیرفت و ظرائف این کار را از کسانی چون اسماعیل زرین‌فر آموخت و تا پایان عمر سازگری را رها نکرد. به گفته برخی هم‌نسلانش، او در ساخت و تعمیر ساز مهارتی چشم‌گیر داشت.

شاپوری از سال ۱۳۲۰ تکنوازی در رادیوی تازه‌تأسیس را آغاز کرد و اندکی بعد به کار ساخت و تنظیم آهنگ برای ارکسترهای رادیو روی آورد. او خود از همکاران این دوره‌اش حبیب‌الله بدیعی و مهدی تاکستانی را نام برده است. یکی از آثار ماندنی این دوره از کار او که تا کنون همچنان شنیدنی است، تنظیم ترانه گیلانی «گل پامچال» برای صدای بانو عزت روحبخش بود که در سال ۱۳۲۵ به رهبری او اجرا و ضبط شد.

همکاری او با روحبخش به ازدواجش با خواهرزاده این هنرمند، یعنی فرحدخت عباسی طاقانی (پوران)، در سال ۱۳۲۸ انجامید. از آن زمان تا حدود ده سال بعد، شاپوری مهمترین آثارش را برای صدای این خواننده ساخت و تنظیم کرد. در دهه ۱۳۳۰ نت بسیاری از آثار مشترک این دو، در شماره‌های متعدد مجله موزیک ایران منتشر شد که نخستین آنها آهنگ «شبنم» است که در شماره اول این نشریه به تاریخ خرداد ۱۳۳۱ انتشار یافت. شاید به لحاظ کثرت نتهای چاپ شده در موزیک ایران تنها بتوان مجید وفادار را هم‌طراز شاپوری دانست.

با افزایش تولید و عرضه صفحه‌های موسیقی در فاصله سال‌های ۱۳۲۵ تا ۱۳۳۰، بسیاری از تصنیف‌های او با صدای خوانندگان مختلفی چون روحبخش، حسین قوامی، امین‌الله رشیدی، و قاسم جبلی روی صفحه ضبط شد و به گوش مردم رسید و او را مشهورتر از پیش کرد. در سال ۱۳۳۰ که اجرای موسیقی برای نخستین فیلم‌های ناطق سینمای ایران متداول شده بود و هنرمندانی چون روح‌الله خالقی، اسماعیل مهرتاش، اکبر محسنی، مجید وفادار، و مهدی خالدی تنظیم تصنیف‌های برخی فیلمها را به عهده گرفته بودند، شاپوری هم با ارکسترش به خوانندگی روح‌بخش قطعه‌هایی برای فیلم «شکار خانگی» ساخته علی دریابیگی آماده کرد.

شاپوری از سال‌های میانی دهه ۱۳۳۰ تا اواسط دهه ۱۳۵۰ با برنامه گلها همکاری کرد و اگرچه هیچیک از ساخته‌های او در این برنامه اجرا و پخش نشد، تأثیر حضورش بر سایر هنرمندان گلها را نمی‌توان انکار کرد. او سالها رهبر ارکستر شماره ۴ رادیو بود که هنرمندانی چون فرهنگ شریف، مصطفی گرگین‌زداه و انوشیروان روحانی به ترتیب در آن تار، ترومپت، و پیانو می‌نواختند. نوازنده ویولن‌سل این ارکستر هم غلام‌علی باشوکی بود که نواختن این ساز را در ارکسترهای ایرانی نخستین بار او باب کرد.

ولی‌الله کاووسی

ولی‌الله کاووسی

دیدگاه ها ۲

  • استاد شاپوری تنهااهنگ ساز ایرانی بود که رهبری ارکتر، تک نواز ی وتنطیم ااهنگ را خود انجام میداد . هر خو اننده ای با او کار کردبه ثروت وشهرت رسید . اثار بجا مانده ازاو همه جاودانه شده وبارهاتوسط خوانندگان مختلط باز خوانی شده .

بیشتر بحث شده است