گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

علی رهبری و ضبط آثار سمفونیک ایرانی

علی رهبری امروز پرکارترین رهبر ایرانی در سطح بین المللی است. رهبری هنرآموخته هنرستان موسیقی ملی است، همان هنرستانی که در آخرین سالهای زندگی اش در ایران، مدیریت آن را هم (به همراه مدیریت هنرستان عالی موسیقی) به عهده داشت. خصوصیت بیشتر فارغ التحصیلان هنرستان ملی که در دوره ریاست حسین دهلوی تحصیل کرده اند، توجه خاص به موسیقی ایرانی است، چراکه بر خلاف هنرستان عالی که تمرکزش تنها بر شناخت و اجرای موسیقی کلاسیک غرب و رپرتوار وسیع آن بود، هنرستان ملی به سازها و موسیقی ایرانی توجه ویژه ای داشت.

هنرجویانی که در هنرستان ملی تحصیل کرده اند، اکثرا غیر ساز تخصصیشان با یک یا دو ساز ایرانی نیز آشنا هستند. علی رهبری نیز با نوازندگی تنبک و سنتور کاملا آشناست و موسیقی ایرانی را به خوبی می شناسد.

همنشینی با موسیقی ایرانی، غیر از بوجود آوردن احساسات میهن دوستانه، آشتی با رپرتوار جدید موسیقی کلاسیک، بویژه آثار غیر غربی را نیز برای هنرمندان موسیقی ایجاد می کند؛ نقیصه ای که برای بعضی از هنرجویان هنرستان عالی تهران و بسیاری از کنسرواتوارها در سراسر جهان وجود دارد؛ یعنی هنرجو بخاطر آنالیز، تمرین و اجرای آثار بزرگان موسیقی کلاسیک، بعد از مدتی آنها را به عنوان بت می پذیرد و آهنگسازی را اشتباهی نابخشودنی و بی احترامی به بزرگان می داند، بدون اینکه توانایی نقد و دیدن واقعیت های جدید در آهنگسازی را داشته باشد.

به سفارش رئیس هنرستان ملی وقت یعنی حسین دهلوی، بدون ترس از بزرگان، هنرجویان هنرستان در حد توانشان دست به آهنگسازی می زدند تا در آینده تابو زده نشوند؛ البته در کنار این درخواست، هیچ سهل انگاری در کار آهنگسازی هم پذیرفته نمی شد و اگر اثری از هنرستانی ها ساخته می شد، باید قابل دفاع می بود.

علی رهبری در هنرستان ملی، به تحصیل ویولون پرداخت ولی به سرعت به رهبری و آهنگسازی گرایش پیدا کرد و آثاری خلق کرد که امروز جزو با ارزش ترین آثار موسیقی سمفونیک ایران شناخته می شود، آثاری همچون: خون ایرانی روی سل، کنسرتو (کنسرتینو) برای ویولون با نام نوحه خوان، نیمه ماه، باله ایرانی و…

علی رهبری در طول سالهایی که رهبری ارکستر سمفونیک های مختلف را در سطح جهان به عهده داشت، کمتر مجال رهبری آثار آهنگسازان ایران و حتی خودش را پیدا کرد و جای تعجب دارد که منوچهر صهبایی در اجرای آثار سمفونیک ایرانی، ضبط های پر شمارتری نسبت به او دارد.

آثار سمفونیک ایرانی که به رهبری علی رهبری به ضبط رسیده شامل این آثار است:


منظومه های سمفونیک ایرانی:
این اثر سفارت دولت وقت به ارکستر سمفونیک نورنبرگ است که علی رهبری هدایت آن را به عهده داشته است و آثاری از: حسین دهلوی، احمد پژمان، هوشنگ استوار، محمدتقی مسعودیه، امین الله حسین و علی رهبری است. این اثر اول به صورت صفحه گرامافون (LP) و اخیرا به صورت دو لوح فشرده (CD) در کشور آلمان به انتشار رسیده است.


بیژن و منیژه برای ارکستر زهی ساخته حسین دهلوی:
این اثر پیش از انقلاب در اتریش ضبط شده و در ایران به همراه اثری دیگر از حسین دهلوی به نام «شورآفرین» با رهبری دهلوی به انتشار رسید.


اپرای مانا و مانی ساخته حسین دهلوی:
بخش سازی این اپرا بوسیله ارکستر فیلارمونیک اسلواکی در براتیسلاوا با هزینه علی رهبری ضبط شد و هنوز به خاطر نداشتن بخش آوازی در انتظار انتشار است.


ایرانه خانم ساخته پیمان سلطانی:
بخش سمفونیک این اثر بوسیله ارکستر فیلارمونیک اسلواکی در براتیسلاوا با هزینه آهنگساز به ضبط رسید و در حال حاضر در مرحله میکس است.


خون ایرانی روی سل:
این اثر که به تازگی از روی صفحه گرامافون (LP) به روی لوح فشرده (CD) آمده، پیش از انقلاب به ضبط رسیده است که دو قسمت از این سی دی، قبل از انقلاب توسط انتشارات «آهنگ روز» (بتهوون فعلی) به انتشار رسیده بوده و اخیرا با اضافه شدن چند قطعه دیگر به بازار آمده است. این مجموعه شامل قطعات مختلفی از علی رهبری است که با کیفیتی نه چندان بالا توسط انتشارات بتهوون به بازار آمده است.


سراب ساخته احمد پژمان:
این اثر که با تکنوازی سنتور اسماعیل تهرانی همراه بود، در اولین سری از انتشار آلبوم «تکسوار عشق» ساخته احمد پژمان، به صورت کاست، به انتشار رسید که در انتشار نسخه سی دی این اثر، قطعه سراب از آن حذف شد و در حال حاضر این اثر دیگر در دسترس نیست.

علی رهبری یکی از سرمایه های با ارزش موسیقی سمفونیک ایران است و همانطور که در مصاحبه های مختلفش عنوان کرده، علاقمند به رهبری و ضبط آثار بین المللی آهنگسازان ایران است؛ این موقعیتی استثنایی برای آثار با ارزش سمفونیک ایرانی است که با رهبری استادی زبده مانند رهبری به اجرا و ضبط برسند و چه نیکوست که مسئولین این موقعیت را قدر دانسته و همچون دولت های گذشته امکان ضبط را برای او با ارکستر های بزرگ جهانی فراهم کنند.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

دیدگاه ها ۲

  • سلام
    اثر “سراب” که گزیده ای است از موسیقی فیلم شاهراه تمدن در آلبوم CD تکسوار عشق به صورت دو قطعه بمدت ۳۸ دقیقه گنجانده شده است.
    یک نکته دیگر اینکه فکر کنم آلبوم حماسه از احمد پژمان هم با رهبری جناب علی رهبری ضبط شده است که در مقاله مفید شما اشاره نشده بود.

بیشتر بحث شده است