ناهمگنی فواصل سیستم EDL درسازهای زهی پرده دار
باید دانست که علی رغم مساوی بودن طول بخش های سیم ٬ ساختار این سیستم دارای تقسیمات اکتاوی غیر مساوی است (می توان آن را جزء سیستمهایی با تقسیمات دارای روند افزاینده Ascending trend دانست). اگر سازی مانند تنبور بغدادی که سیمهایش به فاصله چهارم کوک شده اند را درنظر بگیریم اندازه “فاصله” هر بخش در سیم اول بعد از پرده مربوط به فاصله چهارم با اندازه “فاصله” بخشهای مربوط به سیم دوم که به فاصله چهارم کوک شده است با هم یکسان نمی باشند.
درشکل ۴ اندازه “فواصل بخشها” در تنبور بغدادی محاسبه شده است.
مشخص است که اندازه “فواصل بخشها” در سیستم EDO یکسان است ( شکل ۵) ولی در سیستم EDL روند افزاینده Ascending trend دارد.
به همین دلیل در تنبور بغدادی تتراکورد دوم سیم اول با تتراکورد اول سیم دوم یکسان نمی باشند.
شکل۴ –
هم اندازگی طول بخشهای سیم و ناهم اندازگی اندازه فواصل سیستم EDL درسازهای زهی پرده دار
شکل۵ –
نا هم اندازگی طول بخشهای سیم و هم اندازگی فواصل سیستم EDO درسازهای زهی پرده دار
* ابونصر محمد بن محمد طرخان فارابی
، متولد ۸۷۳ میلادی در فاراب خراسان و متوفی به سال ۹۵۰ میلادی در دمشق، از فیلسوفان بزرگ ایرانی بوده است که به کلیه علوم زمان خویش آگاهی داشته و خصوصا جنبه تئوری و عملی موسیقی را به خوبی می دانست. فارابی در کودکی عود می نواخت و می گویند که ساز قانون نیز از ابداعات او می باشد. او بسیار باهوش و دارای استدلال قوی بوده و به چند زبان رایج زمانه خود تسلط داشته است.
از تالیفات او در زمینه موسیقی می توان کتاب موسیقی کبیر را نام برد که آنرا برای وزیر ابوجعفر محمد بن قاسم کرخی نوشت:” با تشویقت مرا یادآوری کردی به بررسی اجمالی بر آنچه شامل هنر موسیقی می شود که به قدما نسبت داده شده است و از من خواستی که آنرا درکتابی برایت ثبت کنم و بهتر است که در آن شرح و کشفی وجود داشته باشد تا برای خواننده راحت تر شود”.
بیشتر کتابهای فارابی از بین رفته و آنچه برجای مانده است بخش بسیار اندکی است از تلاش آن دانشمند بزرگ ایرانی. فارابی در کتاب موسیقی کبیر بسیار هوشمندانه به توصیف ساختار ساز ها و نحوه پرده بندی و محاسبه فواصل آنها می پردازد. او به نقش کاربرد لگاریتم در محاسبه فواصل موسیقی پی برده و عملا آن را به کار می گیرد. در کتاب موسیقی کبیر٬ سیستم فواصل ۱۲ قسمت مساوی در اکتاو٬ ۱۲-EDO 12-equal divisions of octaveکه همان سیستم ۱۲ نیم پرده معتدل است را تشریح نموده٬ همچنین براساس سیستم ۱۴۴ قسمتی مساوی دراکتاو٬ به تشریح اجناس و مقامهای موسیقی می پردازد. شادروان مهدی برکشلی برهمین اساس ٬ واحد اندازه گیری فواصل موسیقی ٬ فاراب ٬ را که یک درجه از سیستم فواصل ۱۴۴ قسمت مساوی در اکتاو است را به افتخار او معرفی می نماید.
مراجع:
– ابونصر فارابی، الموسیقی الکبیر، ترجمه بافنده اسلامدوست، انتشارات پارت، ۱۳۷۵
–
www.home.austin.rr.com
– فارابی و بقایای پرده بندی پبش از اسلام، بررسی سیستم فواصل طولی در تنبور بغدادی- سال ۸۴- شماره ۶۲- هنرموسیقی
سیستم فواصل تقسیم مساوی طول (III)
پنج شنبه ۱۹ مرداد ۱۳۸۵
، توسط:
شاهین مهاجری

آخرین ارسالها
- واکاوی نظری موسیقی امبینت (I)
- گفت و گو با جان کیج (I)
- مروری بر آلبوم «تار و عود»
- ریتم و ترادیسی (XV)
- فرشاد سنجری و مرگ در آتش؛ درگذشت موسیقیدان ایرانی در وین
- چند گام… در امتداد راه علینقی وزیری (III)
- مروری بر کتاب «تاریخ موسیقی غرب»
- جان کیج و ذن بودیسم (VI)
- یادداشتی بر موسیقی متن فیلم «متری شیش و نیم»
- چند گام… در امتداد راه علینقی وزیری (II)
- یادداشتی بر کتابِ «جامعهشناسی موسیقی»
- جان کیج و ذن بودیسم (V)
از روزهای گذشته…

سومین برنامه گردشگری موسیقی نواحی در کرمان برگزار می شود
سومین برنامه گردشگری موسیقی نواحی، همزمان با دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران در کرمان این برنامه در قالب سفری چهار روزه (از تاریخ ١۵ تا ١٩ آبان ماه) از مبدأ تهران به مقصد کرمان انجام می پذیرد. در این سفر، علاوه بر شرکت در برنامه های متنوع اجرایی و پژوهشی و آشنایی با فرهنگ موسیقایی نواحی مختلف، فرصت دیدار و همنشینی با اساتید گرانقدر موسیقی نواحی و بهره گیری از دانش موسیقایی و اجرای زنده آنان نیز میسر خواهد بود.

گفتگوی هارمونیک هشت ساله شد
با همیاری و همراهی شما علاقمندان موسیقی، به هشتمین سالگرد تولد سایت «گفتگوی هارمونیک» رسیدیم. در مدت هشت سال فعالیت در زمینه موسیقی جز و بلوز ۲۲۷ شماره، در زمینه موسیقی راک ۱۴۹ شماره، در زمینه فیزیک و مهندسی موسیقی ۱۰۱ شماره، در زمینه موسیقی فیلم ۶۱ شماره، در زمینه موسیقی ملل ۸۳ شماره، در زمینه موسیقی معاصر ۲۱۲، در زمینه موسیقی کلاسیک غربی ۹۱۹ شماره، در زمینه موسیقی کلاسیک ایرانی ۹۶۹ شماره، در زمینه مبانی نظری موسیقی کلاسیک ۷۰ شماره، در زمینه مصاحبه و گفتگو ۱۱۵ شماره، در زمینه مطالب عمومی ۳۹۰ شماره، در زمینه نقد و بررسی ۳۵۱ شماره، در زمینه اخبار موسیقی ۱۹۳ شماره، در زمینه مبانی نظری موسیقی جز ۷۷ شماره، در زمینه دانستی های موسیقی ۲۵۶ شماره و در زمینه ساز و نوازندگی ۳۹۰ شماره مطلب و در کل ۲۹۵۱ مطلب تقدیم نمودیم.

صنعت فرهنگ (قسمت اول)
صنعت فرهنگ از جمله مفاهیمی است که در قرن بیستم توسط تئودور آدورنو برای توضیح چگونگی عملکرد مراکز تولید محصولات فرهنگی که – آدورنو آنها را تولید کنندگان فرهنگ نیز میدانست – در ساختمان فرهنگ توده ای مدرن به کار برده شد.

about violin design – طرح و مدل (III)
معمولا برای ترسیم هر سازه ای از هندسه و قوانین هندسی استفاده می شود، حداقل در ظاهر عمل اینگونه است. در اینجا نیز شاید تصور شود که هندسه و ریاضیات رل اصلی حل ماجرا را به عهده دارد، ولی پیش از آن باید به این نکته مهم اشاره شود که قبل از ترسیم هر ساختاری، ما در دو وجه اصلی حضور داریم یا در زمانی هستیم که در ابتدای خلق اثر قرار گرفته ایم و یا در این لحظه از زمان.

مروری بر کتاب «بنیان های آموزش موسیقی» اثر ادگار ویلمز (III)
پدیده صدا در قالب آواز می تواند ریتم درونی کودک را بیدار کند و در شکل حرکات بدنی صورت بپذیرد. یعنی عامل ریتم در آواز نهفته است. آوازها یک فرآیند موسیقایی ناخودآگاه هستند که در آموزش موسیقی بیشترین اهمیت را دارند. آواز استعدادهای موسیقایی کودک (ذاتی یا گاهی ارثی) مانند حس ریتم، سرعت، تقسیمات دوتایی، سه تایی، فواصل ملودیگ و گام ها و آکوردها، حس تنال و مدال وارزش نهفه در کلام و حس شعری را بیدار می سازد.

رئیسیان: چالش های این فیلم تجربه های زیادی به من داد
آنقدر مصاحبه ها مبسوط و از زوایای مختلف بودند که این امکان به وجود آمد که که یک روایت بسیار دلچسب و گیرا بتوانم از آن بسازم. روایتی از اینکه این قطعه بیش از ۱۰۰ سال پیش و در زمان ناصرالدین شاه به چه دلیلی توسط شخصی به نام «لومر» ساخته می شود. لومیر که بوده است؟ و در ایران چه می کرده و چه تأثیری بر موسیقی بعد از خود گذاشته است؟ چرا توجه پیمان سلطانی به این قطعه جلب می شود؟ ویژگی این قطعه چه بوده که به صورت یک قطعه ی ملی درمی آید؟ بحث درباره ی اینکه اصولاً قطعات ملی و میهنی چه طور قطعاتی هستند؟ و چگونه قطعاتی ملی می شوند؟ چه ویژگی هایی باید داشته باشند؟

جان کیج و ذن بودیسم (IV)
گفتگوی بالا بین پروفسور «سوزوکی» – استاد فلسفه شرق دور – و یکی از شاگردانش در دانشگاه کلمبیا صورت گرفته که جان کیج آن را در مقاله ای به نام «شفافیت و ظرافت» آن را نقل می کند. می گویند که «ذن» اولین بار با یک کنایه آغاز شد. بدین گونه که: روزی بودا با شاخه گلی در دست به جایگاه موعظه ی روزانه اش آمد و به جای موعظه های معمول، آن روز فقط گل بود و سکوت. یکی از پیروانش راز پیامِ بی کلام او را دریافت و ذن آغاز شد.

کنسرت اروپایی گروه بین المللی رومی و علیرضا قربانی
تور اروپایی “گروه رومی و علیرضا قربانی” از روز ۳۰ سپتامبر برای اجرای هشت کنسرت در سوئد، نروژ، سوییس و اسپانیا آغاز می شود. شماری از نوازندگان برجسته ایرانی و اروپایی در این گروه بین المللی گردهم آمده اند تا در ترکیبی ویژه آثار جاوید افسری راد آهنگساز ایرانی مقیم نروژ را اجرا کنند. تعداد نوازندگان در نخستین تور اروپایی “گروه رومی” بین ۱۲ تا ۱۶ نفر متغییر است.

باب دیلن از کیفیت ضبط موسیقی روز انتقاد کرد
جوناتون لیتم Jonathon Lethem، رمان نویس، مصاحبه ای با باب دیلان، اسطوره موسیقی آمریکا انجام داده است که بنا به گفته خودشان، گفتگویی همه جانبه بوده است، اما شاید جالبترین بخش گفتگو، که اندکی قبل از انتشار آلبوم تازه او به نام Modern Times انجام گرفته است، شنیدن نظر دیلن درباره ضبط مدرن موسیقی باشد. او این موسیقی و ضبط آنرا “افتضاح” توصیف کرد و گفت:” واقعا یک نفر را هم سراغ ندارم که در طی بیست سال گذشته یک موسیقی با ضبط درست و حسابی تولید کرده باشد”.

نمودی از جهان متن اثر (XII)
همانطور که در بخشهای پیشین مقاله هم کمی به آن پرداختیم این جنبهی طبقهبندی آنالیز است که اغلب در این زمینه مورد استفاده است. کارکرد طبقهبندی در این جا بیشتر دسته دسته کردن عناصر و روالهای سازندهی موسیقی است تا طبقهبندی خود آثار (۵۷).