گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

سیستم فواصل تقسیم مساوی طول (۴)


یونان باستان وسیستم تقسیم مساوی طول

از آنچه فارابی در مورد تنبور بغدادی عنوان نموده است ٬ مشخص می شود که با سیستم فواصل با قدمتی پیش از اسلام مواجه گشته ایم. علی رغم نقش تمدنهای بین النهرین درشکل گیری ساختار تئوریک موسیقی یونان باستان ٬ به جرات می توان گفت که یونانیان اولین کسانی بودند که استفاده عملی از سیستم فواصل تقسیم مساوی طول را نشان دادند.

طی مکاتبه خصوصی اینجانب با دانشمند شهیر و محقق معروف میکرو تونالیته٬ آقای دکتر جان چالمرز (Dr.john chalmers ) ٬ ایشان مشخص نمودند که بطلمیوس Ptolemy به هنگام تبیین ساختار تتراکوردی ارائه شده توسط اریستوکسنوس Aristoxenus ٬ طول سیم را به ۱۲۰ بخش طولی مساوی تقسیم نموده است. بدین ترتیب ساختار فواصل تمامی مدهای یونان باستان توسط سیستم۱۲۰-EDL قابل تعریف می باشد.

.

به گفته چالمرز ٬ این نتایج حاصل تحقیقات محققین Schlesinger Kathleen و Elsie Hamilton بر روی ساز بادی باستانی یونان به نام Aulos می باشند.

۷ مد یونان باستان را Harmoniai می نامیدند و هرکدام را بنا به حالت و بیان وابسته به یک سیاره می دانستند. خانم شلزینگر ساختار فواصل ۷ مد یونانی را بر اساس سیستم EDLبه شکل زیر نشان داده است:

ساختار فواصل سیاره وابسته مد نت آغاز

ناگفته نماند که ساختار یک سیستم N-EDL را می توان به صورت زیر نمایش داد:

N , N-1 , N-2 , ……., N-M

به گونه ای که N-M معادل N/2 شود. به این ترتیب سیستم ۱۶-EDL را می توان به صورت زیر نمایش داد:

۱۶ ۱۵ ۱۴ ۱۳ ۱۲ ۱۱ ۱۰ ۹ ۸

عدد ۱۶ در این سری اعداد ٬ نماینده اولین درجه سیستم است و بقیه فواصل به ترتیب زیر ایجاد می شوند:

۱۶/۱۶ ۱۶/۱۵ ۱۶/۱۴ ……… ۱۶/۸

که پس از ساده شدن می توان نوشت:

۰: ۱/۱

۱: ۱۶/۱۵

۲: ۸/۷

۳: ۱۶/۱۳

۴: ۴/۳

۵: ۱۶/۱۱

۶: ۸/۵

۷: ۱۶/۹

۸: ۲/۱

فواصل ۷ مد یادشده از دید شلزینگر و هامیلتون در سیستم EDL ٬ بر اساس سنت Cent به قرار زیر می باشد:

با کمی توجه به الگوهای فاصله ای بالا متوجه می شویم که درمد هیپوفریژین ٬ تتراکورد دوم و در مد فریژین تتراکورد اول کاملا با موسیقی ایرانی مطابقت داشته و با فرض نت C به عنوان نت اول گام داریم:

تتراکورد اول فریژین: دو ر کرن می بمل فا

تتراکورد دوم مد هیپو فریژین: سل لا کرن سی بمل دو

همچنین در این مورد می توان پنتاکورد فا سل کرن لا بمل سی بمل دو در مد هیپودورین را بر شمرد.

شاهین مهاجری

شاهین مهاجری

متولد ۱۳۵۰ تهران
لیسانس زمین شناسی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۴
نوازنده و محقق تمبک و میکروتونالیست

دیدگاه ها ۲

بیشتر بحث شده است