یادداشتی بر نوشته ی «وهم یا نبوغ؟!» (۱)

چندی پیش مطلبی در سایت به قلم یکی از نویسندگان «گفتگوی هارمونیک»، سعید یعقوبیان به نام «وهم یا نبوغ؟!» به انتشار رسید که از طرف مخاطبان مورد توجه و بحث های زیادی قرار گرفت. چند روز پیش یکی از خوانندگان سایت، یادداشتی را بر این نوشته ارسال کرد که امروز این مطلب را می خوانید:

نویسنده ی مطلب «وهم یا نبوغ؟!»، نگران از چشم انداز موسیقی ایران، با اشاره به نشانه هایی از افول (مانند کاهش کیفیت تولیدات موسیقی و تهی شدن تدریجی آنها از خلاقیت و نوآوری، افت سطح سلیقه عمومی و کاهش لایه بندی صوتی و چند گویی و موارد دیگر) یکی از دلایل این افول را فقدان آگاهی ما از چندان با هوش نبودنمان و به عبارتی دیگر «وهم نبوغ ملی» دانسته است.

توهمی که باعث شده است واقعیت های امروز موسیقی مان را نبینیم و به تبع آن چاره ای نیز برای آن نیندیشیم؛ همچون فرد بیماری که دچار توهم سلامت است و به دلیل این توهم و ناآگاهی ناشی از آن، آنقدر در جستجوی درمان تأخیر می کند تا از پای درآید. نویسنده همچنین با اشاره به وجود چالش های ملی نظیر گسترش پدیده مهاجرت و فرار مغزها، فقر و نابرابری اجتماعی، تنزل سطح رفاه اقشار جامعه، افت کیفیت تغذیه سالم و ناکارآمدی نظام آموزش و غیره، پیش بینی می کند که چه بسا وضع این بیمار در آینده وخیم تر شود؛ چرا که حتی به بیماری خود نیز واقف نیست.

و اما سوالات و نقدهای وارد شده بر این نوشته در قالب نظرات خوانندگان به طور عمده بر دو محور متمرکز بودند:

– تردید در مورد صحت عدد ضریب هوشی ارائه شده برای ایرانیان (ضریب هوشی ۸۴) و اعتبار منبع مورد استفاده.

– دخیل بودن عواملی غیر از «ضریب هوشی ملی پایین» و «توهم نبوغ» در مشکلات عرصه موسیقی.

امید است ذکر نکات زیر، در رفع این تردیدها، پاسخ به سؤالات و در نهایت قضاوتی منصفانه مفید باشند:

۱- منبع استفاده شده در نوشته ی مورد نظر جهت ذکر عدد ضریب هوشی ملی (National IQ Score)، سایتی با نشانی www.photius.com بوده است. این سایت اطلاعات خود را از کتاب “IQ and wealth of the Nations”
سال (۲۰۰۲
)

، نوشته ی لین (Lynn) – روانشناس – و ونهانن (Vanhanen) – دانشمند علوم سیاسی – کسب کرده است. کتاب مزبور به این موضوع می پردازد که بخشی از تفاوت میان کشورها از نظر توسعه اقتصادی، ناشی از تفاوت در میانگین هوش ملی کشورهاست (۱). اعداد ضریب هوشی گزارش شده در این کتاب برای ۸۱ کشور از جمله ایران، با تجزیه و تحلیل نتایج تست های هوش موجود در مورد کشورها محاسبه شده اند و برای ۱۰۴ کشور دیگر نیز بر اساس اطلاعات کشورهای همسایه (با ن‍ژاد و فرهنگ مشابه) تخمین زده شده اند.

تحقیقات متعدد دیگری، اطلاعات ارائه شده در این کتاب را استفاده کرده اند. در عین حال، به ادعاهای این کتاب، متدولوژی مورد استفاده در به دست آوردن ضریب هوشی ملی و نتیجه گیری های آن انتقاداتی وارد شده است. این نویسندگان در سال ۲۰۰۶ کتاب دیگری را به نام “IQ and Global Inequality” تألیف و این بار اعداد هوش ملی را برای ۱۱۳ کشور محاسبه کردند.

همچنین برای ۷۹ کشور،‌ ضریب هوشی را تخمین زدند و به سؤالات و تردیدهای منتقدین کتاب قبلی خود نیز پاسخ دادند (۲).

در سال ۲۰۱۰، لین در مقاله ای با عنوان “National IQs Revised for 41 nations”، اطلاعات قبلی برای ۴۱ کشور را مورد بازبینی و تصحیح قرار داد (۳) که عدد هوش ملی ۸۴ برای ایران در آن تغییری نکرد. همچنین در سال ۲۰۱۲، این نویسندگان در مقاله ی دیگری با عنوان:

با نشان دادن وجود همبستگی بالا میان اعداد ضریب هوشی ملی محاسبه شده، با نتایج تست های ریاضی، علوم و بسیاری از پدیده های اقتصادی و اجتماعی کشورها نظیر درآمد متوسط هر فرد، رشد اقتصادی، نابرابری درآمدی، رشد و آزادی اقتصادی، جرم، دموکراسی، میزان خودکشی، وضعیت سلامتی، مذهب و همچنین شرایط آب و هوایی و جغرافیایی، باز هم به دفاع از متدولوژی مورد استفاده در مطالعات قبلی خود برای محاسبه ی ضریب هوشی پرداختند و اینگونه استدلال کردند که اگر اعداد ضریب هوشی ملی آنها بی معنا بودند، این میزان از همبستگی مشاهده نمی شد (۴).

منابع

۱- en.wikipedia.org

۲- en.wikipedia.org

۳- Richard Lynn; National IQs updated for 41 Nations. Mankind Quarterly, Vol. 50, No. 4 (Summer 2010)
pp. 275-296

۴- Richard Lynna, Tatu Vanhanen; National IQs: A review of their educational, cognitive, economic, political, demographic, sociological, epidemiological, geographic and climatic correlates. Intelligence, Volume 40, Issue 2, March–April 2012, Pages 226–۲۳۴