گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

نوازندگان تنبک در اواخر عصر قاجار (۳)

اکبرخان: از نوازندگانی بود که بیشتر با نعمت اله خان اتابکی همکاری می کرد و با تار او می نواخت و در خواندن آواز و تصنیف مهارت داشت.

 


از راست: نعمت الله اتابکی، اکبرخان، نعمت الله (معروف به بوسکی)
باقرخان: باقرخان از تنبک نوازهای خوب زمان خود بود. در سفری به پاریس برای پرکردن صفحه با میرزا حسینقلی (تار)، محمد صادق خان سرورالملک (سنتور) و نایب اسدالله (نی) همراه بود که آن صفحات اکنون باقی است.اصغر: معروف به اصغر محمدحسین بیگ که تنبک نیکو می نواخت و در دستگاه میرزا علی اصغرخان اتابک نوازندگی می کرد.کریم منجم باشی: کریم در طفولیت از خانه شاگردهای منجم باشی لنگرودی (پدرزن ارفع الملک استاد نوازنده تار و شاگرد ممتاز میرزا حسینقلی) بود و به همین مناسبت به کریم منجم باشی معروف گردید. ارفع الملک که علاقه و استعداد کریم را به موسیقی دریافته بود، او را به نوازندگی تنبک تشویق کرد و کریم پای ساز او تنبک می نواخت و آنچه از استاد تنبک خود می آموخت پای ساز ارفع الملک تمرین می کرد.

رفته رفته مهارت کافی در این هنر پیدا کرد و پس از درگذشت ارفع الملک به شیراز رفت و در آن شهر مقیم گردید. کریم از نوازندگان با استعداد و سلیقه این ساز بشمار می آمد و شنیدن تنبک او بدون ساز هم بسیار جالب و نشاط انگیز بود. مؤلف سرگذشت موسیقی ایران می نویسد «رحیم قانونی سیم های ساز را به اهتزاز می آورد و کریم تنبک گیر نرم نرمک دستی به تنبک می کشید»

اسمعیل قدیری: اسمعیل از نوازندگان بنام تنبک در این اواخر بود. تصنیف و آهنگهای ضربی را با صدای مناسبی که داشت نیکو می خواند و در شناسائی اوزان تنبک و نوازندگی آن مهارت داشت. قدیری با اساتید معروف مانند درویش خان کار می کرد و با شکری قهرمانی استاد نوازنده تار و عارف قزوینی استاد سازنده تصنیف معاشر بود و غالباً در محافل آنها نوازندگی می کرد. اسمعیل قدیری بین دوستان به (اسمعیل دلم) شهرت داشت و در شهرداری خدمت می کرد و در سن حدود هفتاد سالگی در گذشت.

حسین خان: حسین خان معروف به (ملندوق) دف و تنبک می نواخت، با شیرین کاریهای خود مجلس آرائی می نمود و با اساتید معروف نوازنده همکاری می کرد.

دیگر نوازندگان بین یهودیان تنبک نوازهایی بودند که هنرشان مورد ستایش اساتید و قابل توجه بود. از جمله مرده خای عزریا (مردخای عزریا) معاصر ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه و جد سلیمان روح افزا (استاد تار). می گویند از نوازندگان درباری نیز بوده است و فرزندش ابراهیم (پدر روح افزا) نیز در نواختن تنبک مهارت داشته است.

همچنین می توان از بالاخان پدر مرتضی نی داود (استاد تار) که در پیشرفت فرزند خود تاثیر فراوان داشته است و یوسف خان معروف به (هونی) نام برد.

در میان نوازندگان تنبک زورخانه نیز اساتیدی بودند که در هنر خود مهارت بسیار داشتند. رنده یکی از نوازندگان معروف تنبک بود که به این نام شهرت داشت و بیشتر در زورخانه ای که آقاکاظم ملک التجار خراسانی در بازار حلبی سازهای تهران دائر کرده بود و خود در آن ورزش می کرد تنبک می نواخت و تصنیف و اشعار ضربی می خواند.

شاهین مهاجری

شاهین مهاجری

متولد ۱۳۵۰ تهران
لیسانس زمین شناسی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۴
نوازنده و محقق تمبک و میکروتونالیست

دیدگاه ها ۸

  • salam jenabe mohajeri
    ba tashakor az maghale jaleb va mofasale shoma.
    faghat mikhastam arz kona ke dar ghesmati ke raje be bagherkhan neveshtid bayad begam ke afardi ke dar safare paris hamrah agha hosein gholi bodand ebratand az:seyed ahmad khan,bagher khan,mohamad bagherkhan va mirza asadolah ke motoasefane shoma afardi ra nam bordid ke sahih nemibashad.
    ba sepas
    Masih Azarakhsh

  • با سلام
    به مناسبت ۲۱ بهمن ماه، سالروز تولد استاد فرامرز پایور، وبلاگ سنتور مطالب ویژه ای را در وبلاگ قرار داده است.
    قطعات تصویری، صوتی و نیز نت بعضی از آثار استاد…
    بدرود

  • با سلام
    جناب مسیح
    از لطف و تذکر شما بسیار متشکرم – در منابع مورد استناد چنین آمده بود ولی اگر لطف کرده و در صورت مشاهده پیام من منبع خود را قید فرمایید بسیار سپاسگزار می شوم.

    و اما آرسانای عزیز
    متاسفانه تاریخچه و هنر این مملکت یا به زیر خاک رفته و مدفون شده یا مانند دره بلاغی به زیر آب می رود.
    آن وقت وظیفه ما مرده از زیر آب کشیدن هم می شود!!
    تاریخ موسیقی این مملکت متاسفانه نیاز به نبش قبر دارد و این کار را باید انجام داد . همان طور که موسیقی غربی هم نیاز به این کاردارد و چه بسیار مرده ها که از قبر بیرون کشیده می شوند .
    در ثانی – گمان مبرید که مثلااهمیت باقر خان تمبک نواز کمتر از فلان سازدهنی نواز است که به سبک بلوز می نواخت(http://www.harmonytalk.com/id/975)
    بهتر است کمی به تاریخچه هنر خود نیز بیاندیشیم.

  • salam jenabe shahin
    yeki az manabe motabari ke mitonam alan baraton moarefi konam site besyar arzeshmande eisiandiscogarhy ast.dar in safhe shoma mitonid on matlabi ke man eshare kardam ra bebinid:
    http://www.persiandiscography.com/78history.htm
    onja nevshete:
    ۱۹۰۷ Agha Mirza Hosseingholi and four other Persian artists (Seyed Ahmad Khan – vocal, Mirza Assadollah Khan -tar & santoor, Bagher Khan – kamancheh, Mohammad Bagher – zarb) have Recordings in Paris for SOCIETE ANONYME FRANCAISE ONDOGRPHIQUE, released on EDEN PARIS double-sided, black & white illustrated label and GLOBOS RECORD of German Globophon G.m.b.H Hannover.
    eradatmand
    Masih Azarakhsh

  • باسلام.
    مطالب شمادرموردتنبک واقعاًجالب وخواندنی است.راستش باید باورکردکه این سازهمچنان موردکم لطفی عموم قرارگرفته وعزیزانی هم که درمورداین سازسخن به میان می آورندخیلی معدودند.اینجاست که بایداززحمات شایان شمانهایت تشکروسپاس راداشت.(درضمن اگر امکان داردازتجربیاتتان راجع به نواختن تنبک، آماتورهایی مثل من را بی نصیب نگذارید.)
    متشکرم.

بیشتر بحث شده است