علیرضا میرعلی نقی
به یاد امیر بیداریان (۱۳۷۴- ۱۳۱۱)
برای آنهایی که امیر بیداریان را از نزدیک دیدهاند هنرمندی فراموش ناشدنی است. امید میرود برای تاریخ موسیقی هم فراموش ناشدنی بماند. هر چند طنین دلنشین ضربهها بر تنبک او درحافظه موسیقی ایران با آلبومهای «ریتم به زبان نوت» و «گنجینه وزنها» به همراه ۲جلد کتاب آموزشی جاودانه خواهد ماند.*
امیر بیداریان در سالهای پیش از انقلاب، هنرمندی پرآوازه و نام آشنا بود. بخشی از فضای صوتی فیلمهای ایرانی با صدای تنبک او معنای حقیقی خود را پیدا کرد: زیر بازارچه، حسن کچل، سعد و سعید و بسیاری دیگر… همچنین بسیاری از برنامههای رادیویی و ضبطهای خصوصی همراه با تکنوازان و خوانندگان بزرگ آن دوران در رادیو و تلویزیون ملی. در آن زمان تمبک هنوز در مقام حقیقی و موقعیت درست خود بود و به ورطه بیحاصل آکروبات بازی، ریتم محوری انتزاعی، اصرار بیجا برای تکنوازی و توهم ملودیسازی نیفتاده بود و تمبکنوازان نسل بعد از استاد حسین تهرانی، رشد کرده بر پایه آموزشهای کلاسیک مکتب او، خرده ابتکارات و شیرینیهای مخصوص خود را در نواختن تمبک به ارمغان آورده بودند.
امیر بیداریان نیز از آن گروه و آن نسل بود، در کنار شغل رسمیاش که همانا افسر نیروی هوایی بود. عرصههای متنوعی را هم تجربه کرد: شیوه زورخانهای، مکتب استاد تهرانی، کار در رادیو و تلویزیون و سینما، کار روی صحنه با خوانندگان مشهور روز، آموزش خصوصی و تدریس هنرستانی که این آخری به برکت رفاقت و همیاریاش با رضا مهدوی جوان سنتورنوازی در هنرستان موسیقی سوره وابسته به حوزه هنری به همت او در ابتدای دهه ۷۰ فراهم شد. در حقیقت وی تجدید حیات هنری و اجتماعی خود در ۱۵ سال آخرعمر را یکسره مدیون رفاقت رضا مهدوی بود و یگانه آلبوم منتشر شدهاش را هم با یکدیگر ساختند: آذر کیمیا. دو مجموعه شنیداری «ریتم به زبان نت» و «گنجینه وزنها» نیز از یادگارهای بیداریان است که در حال حاضر نایابند.
این آلبومها برگرفته از ریتمهای ساده با دست راست و چپ سیستم سه خطی به سبک و سیاق زندهیاد استاد حسین تهرانی است. مترهای ساده، ترکیبی و لَنگ (۱۲ قطعه در نوار ریتم به زبان نوت) و (۷۸ قطعه در نوار گنجینه وزنها) برگرفته از ریتمهای ضربی سنتی و قطعات محلی ایرانی به همراه توضیحات کافی، روایتگر پیشینه درست از آغاز آموزش و فرهنگ شنیداری ساز تمبک در موسیقی ایرانی است که لاجرم تمام تنبکنوازان نسل نو هم از آن آشنایی داشته باشند.
زندهیاد امیر بیداریان زود از این زندگی رفت و در ۱۲ اسفند ۱۳۷۴ درگذشت. هنوز رهاوردهای خوب و ناگفتهای داشت برای هنرجویان مشتاقش. در آموزش ریتم به کودکان مبتلا به سندروم داون به نکات سازندهای رسیده بود و تازه داشت جایگاه مطلوبش را در همگانی کردن این ساز مهم در موسیقی ایرانی فراهم میکرد.
وجودش مثالی زنده بود از یک تهرانی قدیمی و بامعرفت و محبت و سخاوت و سادگی و معلمی کاردان. سازش هم حالی داشت و همیشه به دل مینشست چه در محافل خصوصی و چه در روی صحنهها و استودیوها. نمادی بود از زندگی شاد و بیدغدغهای که دیر بهدست آمد و زود برفت. برای ما و دوستدارانش و شاگردانی که راه او را همچنان ادامه میدهند: ویشتاسب خسروی تهرانی، خشایار پاریا، کیانوش ارمگان، سیاوش صفری و پیمان قدیری فراموش ناشدنی است. یادش گرامی!
*ریتم به زبان نوت و گنجینه وزنها، تنبک: امیر بیداریان، ناشران: حوزه هنری و ایران صدا
۱ نظر