چالش‌های یادگیری ساز در بزرگسالی (۴)

همچنین در حوزه آموزش موسیقی، به‌ویژه آموزش ساز، توجه به سبک‌های یادگیری در بزرگسالی اهمیت ویژه‌ای دارد. تحقیقات نشان می‌دهند که بزرگسالان بیشتر از شیوه‌های تحلیلی، مبتنی بر فهم تئوریک، شنیدن فعال و تعامل گفت‌وگویی استقبال می‌کنند. آن‌ها اغلب به‌دنبال درک ساختار قطعه، منطق پشت ملودی، یا نحوه‌ی بیان موسیقایی هستند؛ برخلاف کودکان که بیشتر از طریق تکرار و الگوگیری آموزش می‌بینند.

مجموع این دیدگاه‌ها، ضرورت طراحی مدل‌های آموزشی خاص برای هنرجویان بزرگسال را روشن می‌سازد؛ مدل‌هایی که در آن‌ها سازگاری با توانمندی‌ها، تجربه‌ها و شرایط روانی-اجتماعی این گروه، در مرکز توجه قرار گیرد.

پیشینه تجربی
پژوهش‌های میدانی درباره یادگیری موسیقی در بزرگسالی، به‌ویژه در حوزه آموزش ساز، در دهه‌های اخیر افزایش یافته‌اند. با این حال، در حوزه زبان فارسی و به‌طور خاص در زمینه آموزش موسیقی ایرانی، منابع موجود محدود و پراکنده هستند. بیشتر پژوهش‌های داخلی، به طور مستقیم بر موضوع “آموزش موسیقی به بزرگسالان” تمرکز نکرده‌اند و عموماً در قالب گزارش‌های میدانی، رساله‌های آموزشی یا تحلیل‌های غیرسیستماتیک ظاهر شده‌اند. با این حال، در برخی پژوهش‌ها به اهمیت تفاوت‌های یادگیری در سنین بالا اشاره شده و نیاز به رویکرد آموزشی متفاوت برای این گروه سنی مطرح شده است.

در مقابل، در ادبیات بین‌المللی، مطالعات ارزشمندی در این حوزه انجام شده‌اند. از جمله می‌توان به پژوهش کافمن (Coffman ) (2002) با عنوان “Music and adults: Educational practices and challenges” اشاره کرد. در این مطالعه، نویسنده بر اساس داده‌های میدانی از بزرگسالانی که در کلاس‌های موسیقی شرکت کرده‌اند، به چالش‌هایی چون اضطراب یادگیری، ترس از قضاوت، و دشواری‌های جسمی اشاره می‌کند. Coffman همچنین به مزایای روانی و اجتماعی آموزش موسیقی در بزرگسالی مانند احساس تعلق، رشد شخصی و تقویت اعتمادبه‌نفس پرداخته است.

در پژوهش دیگری که توسط کریچ و هالام (۲۰۱۰) (Creech & Hallam) با عنوان “Learning a musical instrument in later life” انجام شد، تجربۀ هنرجویان بالای ۵۰ سال در یادگیری ساز مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که بسیاری از افراد در سنین بالا، به‌رغم چالش‌هایی چون زمان محدود، اضطراب و مشکلات حرکتی، با انگیزه‌ای بالا یادگیری را دنبال می‌کنند. آن‌ها از موسیقی نه فقط برای یادگیری مهارتی تازه، بلکه به عنوان راهی برای تعامل اجتماعی، حفظ سلامت روان و احساس ارزشمندی استفاده می‌کنند.

نتایج این پژوهش‌ها نشان می‌دهند که آموزش موسیقی به بزرگسالان می‌تواند بسیار موفقیت‌آمیز باشد، به شرط آنکه سیستم‌های آموزشی انعطاف‌پذیر بوده و متناسب با نیازها و ویژگی‌های سنی آنان طراحی شوند.