علی نجفی ملکی

ابتدا لازم است بگویم به نظر من، به احتمال قریب به یقین موسیقی ایران یکی از موسیقی‌دان باسواد خود را از دست داده است؛ یک موسیقی‌دان چندبعدی با فهرست بی‌نظیری از فعالیت‌های متنوع مثل تدریس هارمونی، تاریخ موسیقی، موسیقی فیلم، کنترپوان، سازشناسی، تئوری موسیقی، سازهای کوبه‌ای ارکستر سمفونیک، پیانو و نت‌نویسی آثار هنرمندان دورۀ قاجار و پهلوی اول و فهرست بلند بالایی از چندصدایی آثار آهنگ‌سازان ایرانی برای ارکستر مجلسی و ارکستر سمفونیک، آهنگ‌سازی فیلم، سرپرستی گروه موسیقی ایرانی و سرپرستی آرشیو متنوع و باارزش رادیو و مطالعۀ دقیق این آثار و رهبر چند ارکستر، پژوهش روی موسیقی محلی ایران و… ولی از همۀ این‌ها مهم‌تر، با درگذشت ایشان موسیقی ایران یک موسیقی‌دان باسواد و دلسوز را از دست داد!

اما در مورد آثار و اسناد به‌دست‌آمده در این کتابخانه باید بگویم دستنویس‌هایی شامل نامه، پارتیتور، مقاله و… از موسیقی‌دانانی همچون مرتضی حنانه، ثمین باغچه‌بان، هوشنگ استوار، محمدسعید شریفیان، کامبیز روشن‌روان، محمد شمس و… یافتیم که باارزش و جالب توجه است. امیدوار بودیم که آثار بعضی از موسیقی‌دانان مانند اثر مفقودشدۀ همایون رحیمیان و همین‌طور اپرت ضحاک خودِ آقای ناصری را بیابیم که متأسفانه یافت نشد. در میان اسناد هم به نامه‌هایی برخورد کردیم که مربوط به دعوت از فرهاد مشکات و ثمین باغچه‌بان بود که البته هیچ‌وقت به نتیجه نرسیده بود! همچنین به دستنویس سه رمان ترجمه شده از زبان فرانسه دست یافتیم که قرار است برای انتشار آن‌ها نیز اقدام شود.

پورقناد: ایشان آثار بسیار زیادی از ضبط موسیقی محلی را در آرشیو صوتی خود دارند که همچنان بر روی نوارهای ریل توسط فرزندشان حفظ شده است ولی اینکه چقدر از این آثار نتیجۀ تحقیقات میدانی شخصی خودشان است و چقدر از تحقیقات دیگران استفاده شده در حال حاضر مشخص نیست؛ اما در میان دست‌نوشته‌هایشان پیش‌نویس نامه‌هایی را یافتیم که از مطلعین محلی درخواست ضبط ساز استادانی را کرده‌اند و نمونه‌هایی از گزارش‌نویسی مربوط به موسیقی‌های محلی را یافتیم که هنوز مشخص نیست به قصد انتشار ثبت شده بودند یا تحقیقات شخصی.

پانزده سال از درگذشت فریدون ناصری آهنگساز، رهبر ارکستر و نویسنده و محقق موسیقی می گذرد. مردی که با رفتنش، جامعۀ موسیقی ایران یکی از حامیان و پشتوانه های خود را از دست داد. سال‌هایی که موسیقی کلاسیک به‌خصوص ارکستر سمفونیک تهران در انزوای کامل بود و رو به انحلال می‌رفت، ناصری با توان و تجربه‌ای که سال‌ها آموخته و آزموده بود، مقابل هجمه‌ها ایستاد و ارکستر را با تمام ناملایماتی که پیشِ‌رو داشت به میراث‌داران نسل بعد از خود سپرد. ناصری در کنار مسئولیت‌های اجرایی که داشت، هنرمندی اهل تحقیق و مطالعه بود و ثمرۀ این روحیه، گنجینه‌ای است باارزش از مجموعۀ مکتوبات و دست‌نوشته‌ها، کتاب‌ها، صفحه‌ها و ریل‌های موسیقی در زمینه‌های گوناگون که اکنون در منزل فرزند ایشان محفوظ است. به‌تازگی سجاد پورقناد، سردبیر مجلۀ الکترونیکی گفتگوی هارمونیک با همکاری نیما ناصری فرزند زنده‌یاد فریدون ناصری به گردآوری و طبقه‌بندی آثار و تمامی آنچه از ایشان به‌یادگار مانده، پرداخته‌اند. فرصتی دست داد تا از این اقدام و اهداف آن در قالب گفت‌وگوی پیشِ‌رو بیشتر بدانیم.