گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

محمدعلی پورخصالیان

محمدعلی پورخصالیان
متولد ۱۳۵۷ تهران
نویسنده، مترجم، نوازندۀ پیانو، کیبورد و سینتی‌سایزر و طراح صدا

Posts by محمدعلی پورخصالیان

انفجارهای بزرگ تاریخ موسیقی (۵)

از سازهای دیجیتالی، لوازم استودیویی، سی‌دی و دی‌وی‌دی، اینترنت و تلفن های‌همراه، همگی وسایلی هستند دیجیتالی که در جهان امروز نقشی هم در صنعت موسیقی دارند. دسترسی آسان به موسیقی را شاید امروزه همه ما امری بدیهی می‌دانیم. فناوری بزرگ ترین عامل تسهیل و تغییر روش‌های دسترسی در حوزه موسیقی بوده و هست. دسترسی به موسیقی در طی چند دهه پر تحول، مدل های اقتصادی صنعت موسیقی را تغییر داده است.

انفجارهای بزرگ تاریخ موسیقی (۴)

فناوری رادیو اختراع شده بود و همزمان با تکامل و پیشرفت فناوری ضبط صدا، رادیو نیز دستخوش پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای شد. به این ترتیب عرضه موسیقی از طریق رادیو با پخش سراسری در وسعت یک کشور محقق شد. رادیو به عنوان مهمترین رسانه سال‌های اوایل قرن بیستم و صنعت ضبط و نشر موسیقی پدیده موسیقی پاپ را بوجود آورد.

انفجارهای بزرگ تاریخ موسیقی (۳)

در زمانی که گوییدو در شهر آرتزو بود، روش‌های آموزش خود را توسعه داد، از جمله اقدام های او نمادگذاری استفاده از نام های اوت – رِ- می‌– فا – سو – لا برای نت خوانی است. از او بعنوان نمادگذار نت‌های موسیقی بصورت امروزی یاد می‌شود که جایگزین نمادگذاری نیومتیک شد. آن چه امروز به عنوان سیستم نگارش موسیقی می‌شناسیم تکمیل شده ابداع های این راهب ایتالیایی است.

انفجارهای بزرگ تاریخ موسیقی (۲)

شاید تصور این که حفظ تمام این آوازهای نیایشی برای راهبان دشوار و زمان بر بوده مشکل باشد اما با درنظر گرفتن این که هر روز و هر مراسم، آواز نیایشی خاصی را داشته می‌توان حجم این آوازهای نیاشی را با آثاری که امروزه برای ما آشنا تراند مقایسه کرد.

انفجارهای بزرگ تاریخ موسیقی (۱)

در تاریخ موسیقی رویدادهای زیادی باعث شده تا آن چه امروز به عنوان موسیقی می‌شناسیم به شکل کنونی باشد. برخی از این رویدادها آنچنان تاثیر بزرگی داشته‌اندکه می‌توان از آن‌ها با عنوان بیگ‌بنگ‌های موسیقی یادکرد. در تاریخ بشریت موسیقی هیچ‌گاه به اندازه دوران معاصر ما، در دسترس مردم جهان نبوده. این دسترسی همراه با گوناگونی و تنوع موسیقی از برکات مستقیم و غیرمستقیم رویدادهای مهمی هستند که تاریخ موسیقی را شکل داده‌اند.

مرزهای نهان و آشکار سفید و سیاه (۵)

از منظر ریتمیک هم سیاهان معتقدند ریزه‌کاری‌ها و ظرافت‌هایی که آنان در پُلی ریتم، تاکیدهای خاص، ضد ضرب، آکسان‌ها، سکوت و دیر فرود آمدن برخی از ضرب‌ها در سبک‌های مختلف موسیقی چون بلوز، سول، فانک، رپ و جز به کار می‌برند، هم ظرافت‌هایی است که ریشه در فرهنگ آنان دارد و با یادگیری و تحلیل قابل شبیه‌سازی نیست و چنانچه این شبیه‌سازی با دقت و وسواس زیادی هم صورت بگیرد باز مانند آن چیزی نمی شود که خود سیاهان در موسیقی خود دارند.

مرزهای نهان و آشکار سفید و سیاه (۴)

در این‌میان اما استقبال مردم از موسیقی سیاهان در آمریکا باعث شد تا تهیه‌کنندگان موسیقی به فکر پروراندن استعداد ویژه‌ای در میان آرتیست‌های سفید پوست بیفتند. اتفاقی که با ظهور پدیده الویس پریسلی به یکی از روند‌های ادامه دار صنعت موسیقی تبدیل می‌شود. الویس پریسلی، سفیدپوست خوش‌سیما و خوش صدایی است که موسیقی سیاهان را می‌خواند. صنعت موسیقی لقب سلطان راک‌اند‌رول را به او می‌دهد و با این تاج‌گذاری، سیاهپوستان که راک‌اند‌رول را محصول تحول موسیقی جامپ‌بلوز و بوگی‌ووگی می‌دانند، آه از نهادشان بلند می‌شود. نارضایتی سیاهانی چون لیتل ریچارد و چاک بری از تصاحب راک‌اند‌رول توسط سفیدپوستان در مصاحبه‌های مطبوعاتی و تصویری بی‌شماری ثبت شده است.

شجریان؛ پدیده ای فراتر از موسیقی (۲)

حرارت بحث ناشی از تقاضای مردم برای این اثر تا جایی بالا رفت که در مناظره های تلویزیونی ریاست جمهوری هم این مسئله گفته شد. دامنه شهرت این اثر از مرزهای ایران هم فراتر رفته و دانشمند موسیقی خانم «ژوسلین پوک» نمونه برداری صوتی از ربنای شجریان را در آثار خود استفاده کرده است.

شجریان؛ پدیده ای فراتر از موسیقی (۱)

این که صدا و آواز خواننده ای به طور مشخص آواز یک خواننده بخشی از فرهنگ و قسمتی از آیین مذهبی مردم یک کشور باشد و این اتفاق با گذشت چند نسل ادامه داشته باشد پدیده ای است فراتر از موسیقی. استاد محمدرضا شجریان در کنار سابقه و توانایی ها، استعداد و آثار موسیقی اش در ایران و در میان پارسی زبانان خارج از ایران جایگاه ویژه ای دارد که بوجود آمدن این جایگاه او و موسیقی اش را فراتر از صرفا خواننده و موسیقی دان برده است. جدای از این حقیقت کاملا بی اغراق که او مشهورترین موسیقی دان تاریخ معاصر مادر میان مردم است، پیوند آیین مذهبی روزه و آواز او پدیده ای است کاملا یگانه و استثنایی که در تاریخ معاصر موسیقی جهان بی همتا است.

مرزهای نهان و آشکار سفید و سیاه (۳)

هرچند در آخر این خواننده سیاهپوست به یکی از مهم‌ترین ستاره‌های موسیقی تاریخ معاصر ما تبدیل می‌شود و او با چند اقدام تجاری موفق از جمله خرید سهام شرکت سونی و خرید امتیاز برخی از آهنگ‌های گروه بیتلز می‌تواند وارد قلمروی از صنعت موسیقی بشود که تا پیش از او سیاه‌پوستی به آن نرفته، اما ادامه فعالت‌های حرفه‌ای او همواره مسایل مختلفی پیش می‌آید که تمام این امتیازها یک‌به‌یک از او گرفته می‌شود.

بیشتر بحث شده است