گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

محمدعلی پورخصالیان

محمدعلی پورخصالیان
متولد ۱۳۵۷ تهران
نویسنده، مترجم، نوازندۀ پیانو، کیبورد و سینتی‌سایزر و طراح صدا

Posts by محمدعلی پورخصالیان

کیهان کلهر و کمانچه و موفقیت های جهانی اش (۱)

«کیهان کلهر» نام آشنای موسیقی ایرانی و نوازنده سرشناس سه تار و کمانچه از موسیقی دانان ایرانی است که آثار درخور توجهی با موسیقی دانان سرشناس بین المللی دارد. آثار او هم از چند جهت شایان توجه هستند، از نظر کمیت آثار، از نظر وجهه و شهرتِ دیگر موسیقی دانانی که در پروژه های مشترک با کلهر کار کرده اند یا کلهر با آنان کار کرده و از نظر مقبولیت آثار مشترک کلهر با موسیقی دانان بین المللی در آکادمی های شناخته شده و جوایز مورد توجه در صنعت موسیقی مانند جایزه گِرَمی.

صنعت موسیقی در دستان چهار شرکت بزرگ (۳)

به وجود آمدن شبکه مخصوصی برای پخش کشوری نماهنگ یا ویدئو کلیپ باعث شد زیرمجموعه‌های صنعت موسیقی از آن چه تا قبل بود، بیشتر و ساختار آن پیچیده‌تر شود. از طرفی با روی کار آمدن دولت بیل کلینتون در آمریکا، سه فن‌آوری‌ که تا قبل از آن تنها در اختیار ارتش ایالات متحده آمریکا بود، یعنی فناوری ماهواره، فناوری اینترنت و فناوری GPS به منظور فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پایان دادن به جنگ سرد، در سال ۱۹۹۲ برای استفاده عموم مردم آزاد و جهانی شد. این واقعه نیز تاثیر بسیار زیادی بر صنعت موسیقی گذاشت.

صنعت موسیقی در دستان چهار شرکت بزرگ (۲)

در سال ۲۰۰۷ هم که گروه دیگری این قطعه را با چند تغییر جزئی در شعر، بازخوانی کرد و داستانی روایت شد از خواننده معروفی که اینترنت و نرم‌افزارهای دانلود رایگان، کار و بارش را کساد کرده است.

صنعت موسیقی در دستان چهار شرکت بزرگ (۱)

تفاوت‌های بنیادی زیادی میان دنیای موسیقی معاصر ما نسبت به چند دهه گذشته خود وجود دارد. طبق تعریف دانشنامه آنلاین ویکی پیدیا (Wikipedia) «صنعت موسیقی» همان «تجارت» موسیقی است اگرچه این تجارت فعالیت‌ها، سازمان‌ها و حوزه‌های مرتبط با موسیقی بسیاری را در بر می‌گیرد.

لینکین‌پارک بی‌حنجره شد

طرفداران دوآتشه‌ی موسیقی در موارد زیادی با هنرمند یا گروه موردعلاقه‌ی خود ارتباطی شخصی برقرار می‌کنند که نه زمان می‌شناسد و نه مرز جغرافیایی. همین است که در مواجهه با خبری چون مرگ ناگهانی ستاره‌ها واکنش‌های مختلفی حاکی از حزن و اندوه از خود بروز می‌دهند؛ حتی اینجا، در ایران و پس از مرگ خواننده‌ی یک گروه راک در امریکا. تعداد زیادی از نسل موزیسین‌های غربیِ دهه‌ی شصت و هفتاد میلادی جانشان را در سال‌های اخیر و عمدتاً بر اثر سرطان از دست داده‌اند. اما در میان فقدان‌های اخیر، مرگ زودهنگام و خودکشی چند ستاره‌ی بزرگ توجه زیادی را به خود معطوف کرده. کیت امرسون، مؤسس گروه ای‌ال‌پی و نوازنده‌ی استثنایی کیبورد؛ کریس کورنل، آهنگساز، خواننده، نوازنده‌ی گیتار و عضو یکی از بزرگ‌ترین گروه‌های راک دهه‌ی نود میلادی (ساوند گاردن)؛ و در تازه‌ترین مورد چستر بنینگتون، خواننده و ترانه‌سرای گروه لینکین‌پارک.

نقد و رتبه‌بندی‌ها چه سهمی در سلیقۀ موسیقی ما دارند؟ (۵)

نقدهای جدی و تخصصی و کارشناسی، می‌تواند دریچه‌ای به ذهن خالق اثر باشد. با مطالعه تحلیل‌های کارشناسی و نقدهای جدی و همچنین دانستن شرایط تولید یک اثر می‌توان اثر را بهتر درک کرد. کارکرد نقد و رتبه‌بندی‌های موسیقی، در گذشته‌ای نه‌چندان دور، کارکردی چند منظوره بوده است. در دوران پیش از ورود اینترنت، نقد و رتبه‌بندی، جنبۀ اطلاع‌رسانی زیادی داشته و این اطلاع‌رسانی مخاطبان موسیقی را با آثار و گروه‌ها و خوانندگان دیگری آشنا می‌کرده که به‌تبع آن می‌توانسته پتانسیل خرید این آثار را بالاتر ببرد.

نقد و رتبه‌بندی‌ها چه سهمی در سلیقۀ موسیقی ما دارند؟ (۴)

در کشور ما به دلیل فقدان اطلاعات شفاف فروش و عوامل دیگر، رتبه‌بندی و ارائۀ فهرست پرفروش‌ها یا بهترین‌ها تا پیش از عرضه و فروش اینترنتی موسیقی به‌صورت جدی وجود نداشت. شاید تا پیش از استفادۀ رسمی از زیرساخت های الکترونیکی برای عرضۀ موسیقی، این شرکت در جشنواره‌های مختلف و کسب مقام در آن‌ها مهم‌ترین دستاورد یک اثر موسیقی به‌حساب می‌آمد که به آن قدرت مانور مطبوعاتی می‌داد. چند سالی است که در ایران سعی می‌شود تا از سازوکار و رویدادهای صنعت موسیقی در کشورهای صاحب این صنعت، الگوبرداری شود و به‌واسطۀ همین رویکرد در ایران هم رتبه‌دهی و طبقه‌بندی برای آثار موسیقی و خودِ اهالی موسیقی اتفاق افتاده است.

نقد و رتبه‌بندی‌ها چه سهمی در سلیقۀ موسیقی ما دارند؟ (۳)

هر سال و حتی در مواردی هر ماه فهرست‌های مختلفی توسط نهادها و رسانه‌های مختلف منتشر می‌شود. این فهرست‌ها به روش‌های مختلفی تهیه می‌شوند. اکثر رتبه‌بندی‌ها با «ترین»ها کار دارند: بهترین آلبوم‌های تمام اعصار، بهترین تک‌نوازی‌های گیتار در سبک راک، بهترین خواننده‌های زن، تأثیرگذارترین آلبوم‌های تمام اعصار! و… که اشتراک در یک صفت یا یک مفهوم باعث می‌شود تا فهرست‌ها و رتبه‌بندی‌ها را برای مخاطب جذاب کند. در رتبه‌بندی‌ها این جایگاهِ نهاد منتشرکنندۀ رتبه‌بندی است که اعتبار آن را تامین می‌کند.

نقد و رتبه‌بندی‌ها چه سهمی در سلیقۀ موسیقی ما دارند؟ (۲)

جنیس جاپلین (۱)، خوانندۀ آمریکایی، در یک برنامۀ تلویزیونی که یک منتقد موسیقی نیز دعوت شده بود، می‌گوید: «در بهترین حالت، منتقد در حال توصیف خود است او هرچه را از اثر دریافت کرده به‌شکلی بازگو می‌کند که کلیدی است برای دانستن مشخصات خودش». چه این گفتۀ او را دربارۀ نقد و منتقد موسیقی قبول داشته باشیم چه قبول نداشته باشیم، حقایق تاریخی در این مورد نشان می‌دهد سلیقۀ شخصی در نقدهای غیرتحلیلی آثار موسیقی بر مسائل فنی می‌چربد.

نقد و رتبه‌بندی‌ها چه سهمی در سلیقۀ موسیقی ما دارند؟ (۱)

طبقه‌بندی و متعاقباً رتبه‌دهی، سابقۀ طولانی در صنعت موسیقی دارد. صنعت موسیقی از همان ابتدای شکل‌گیری با در نظر گرفتن نکات بازاریابی علاقۀ زیادی به طبقه‌بندی داشته است. این طبقه‌بندی‌ها خود را در سبک‌های موسیقی، شرکت‌های نشر موسیقی، ایستگاه‌های رادیویی، رسانه‌ها و ذهن شنوندگان نهادینه کرده است؛ اما توجه عمومی به مسئلۀ رتبه‌بندی زیر سایه تحولات شدید سبک زندگی مردم جهان، تحت تأثیر رسانه‌ها و فناوری، رتبه‌بندی و رتبه‌دهی را از آنچه پیش‌تر بوده، «فراتر» برده است.

بیشتر بحث شده است