گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

Posts by سجاد پورقناد

گفتگو با بابک خضرایی درباره مجموعۀ «رامشگران» (۳)

 خلاصه اینکه ایشان، هم فارابی را مطالعه و روی نظام نغمگی و دستان‌بندی کار کرده‌اند و هم اینکه مقالاتی درباره ایقاع دارند که در مجلات موسیقی در دهه ۴۰ چاپ شده است. با این اوصاف ایشان هم روی موضوع نغمه و هم روی ایقاع کار کرده‌‌اند که هم بتوانند صدای گذشته را پیدا کنند و هم اینکه از تصنیف موزیک فیلم امام علی مشخص شد که روی آثار عبدالقادر مراغه‌ای هم مطالعه داشته‌اند.

پیشتازان سانسور موسیقی

اگر بزرگترین اتفاق در زمینه سانسور را در پیش از انقلاب همان حکم حکومتی معروف رضا شاه برای ممنوعیت به کارگیری مدهای موسیقی ایرانی بدانیم، باید طرح سانسور و ممیزی کیفی مرکز سرودها و آهنگ‌های انقلابی وزارت ارشاد اسلامی را دومین ـ مهمترین اتفاق در ممیزی آثار موسیقی بدانیم.

گفتگو با بابک خضرایی درباره مجموعۀ «رامشگران» (۲)

نکته دیگر اینکه آقای فخرالدینی به نوعی فارغ‌التحصیل دانشکده هنر هم محسوب می‌شوند چون همان‌طور که می‌دانید فارغ‌التحصیل هنرستان عالی موسیقی هستند که میراثش به دانشکده موسیقی در مجتمع عالی هنر رسیده است و همان‌طور که می‌دانید ایشان هنوز هم فعال هستند. ایشان پس از ۷۰ سال کار مداوم، همچنان پرتلاش هستند و در سن ۸۷ سالگی سلامت ذهنی، بینایی و شنوایی‌شان بسیار خوبی دارند ایشان عمر خود را صرف موسیقی کرده‌اند؛ ۷۰ سال زمان کمی برای این کار نیست. البته برخی دوستان، افراد دیگری را هم برای بزرگداشت، پیشنهاد می‌کردند ولی موضوع ارج گذاشتن به ۷۰ سال سابقه ایشان است.

اجرایی درخشان در تاریخ اپرای ایران

اپرای عروسکی مولوی به کارگردانی بهروز غریب‌پور و با آهنگسازی بهزاد عبدی روی صحنه است، رهبر ارکستر ولادمیر سیرنکو و اجرای موسیقی آن نیز با ارکستر ناسیونال اوکراین اجرا شده است. همچنین آواگران این اپرا ﻫﻤﺎﯾﻮن ﺷـﺠﺮﯾﺎن (ﺷـﻤﺲ)، ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻌﺘﻤﺪی (ﻣﻮﻟﻮی)، ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺻادﻗﯽ (اﻣﯿﺮ ﺗﻮﻣﺎن ﻣﻐﻮل)، ﻋﻠﯽ ﺧﺪاﺋﯽ (ﺷﯿﺦ ﻋﻄﺎر)، ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﺸﺎﭘﻮر (ﺳﻠﻄﺎن اﻟﻌﻠﻤﺎ، پدر مولانا جلال‌الدین)، ﻣﻠﯿﺤﻪ ﻣﺮادی (ﻫﻤﺴﺮ ﻣﻮﻟﻮی)، ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻣﺤﻤﻮدی (ﺷﺒﺎن، ﻫﻤﺨﻮان ﭘﺮده ‌ﺧﻮان)، ﻣﻬﺪی اﻣﺎﻣﯽ (ﭘﺮده‌ ﺧﻮان)، ﻋﺎﻣﺮ ﺷﺎدﻣﺎن (ﻗﺎﺿﯽ‌اﻟﻘﻀﺎت)، ﻣﻬﺪی ﺟﺎور (ﺳﺮدار ﻣﻐﻮل)، ﺳﺠﺎد ﭘﻮرﻗﻨﺎد (ﺳﺮدار ﻣﻐﻮل، ﺟﻼد)، زﻧﺪهﯾﺎد اﺳﺤﺎق اﻧﻮر (ﻣﺮﯾﺪ ﮐﻬنسال)، ﮐﯿﻮان ﻓﺮزﯾﻦ (ﻣﺮﯾﺪ)، اﺣﺴﺎن ﻧﺼﯿﺮی (ﺷﺎه ﺧﻮارزم)، ﺳﺎرا رﺿﺎزاده (زن ﺧﻮارزﻣﯽ)، ﺳﻮﻟﻤﺎز ﺑﺪری (زن ﺧﻮارزﻣﯽ)، ﻓﺮﻫﺎد اﺳﺪی (ﻣﺮدی از ﺧﻮارزم)، ﻋﻠﯽ ﻧﺠﻔﯽ (ﻣﺮدی از اﻫﺎﻟﯽ ﻗﻮﻧﯿﻪ)، ﻋﻠﯽ ﯾﺎری (ﭘﯿﺮﻣﺮدی از ﻣﺮدﻣﺎن ﺧﻮارزم) بوده‌اند. سجاد پورقناد، روزنامه‌نگار، خواننده باریتون و نوازنده تار و همچنین یکی از آواگران این اپرا هم بوده است؛ در ادامه یادداشت پورقناد را می‌خوانید که در ابتدایآن به پیشینه اپرا در ایران و سپس درباره «اپرای مولوی» و همکاری بهزاد عبدی با بهروز غریب‌پور و شکل‌گیری اپرای ملی ایران اشاره داشته است.

نقدی بر کنسرت «شعله دارم بر زبان» (۲)

در پایان لازم است به سه مورد قابل نقد ارکستر ملی که به زعم نگارنده بسیار اهمیت دارد توجه شود. در ارکستر ملی بارها شاهد این اتفاق بودیم که قطعات به شکل استاندارد خود اجرا نمی‌شود، برای مثال در کنسرت یاد شده در قطعاتی که نی و کمانچه نداشت، این سازها به همراهی دیگر نوازندگان سازهای ایرانی پرداختند. مخصوصاً سونوریته ضعیف نوازنده نی که با تقویت میکروفون، صدای سازش به سونوریته نهایی کار ارکستر آسیب وارد می‌کرد.

گفتگو با بابک خضرایی درباره مجموعۀ «رامشگران» (۱)

سومین جشنواره موسیقی صبا پس از چند سال وقفه در پاییز سال جاری برگزار شد و اواخر آذرماه به کار خود خاتمه داد اما اتفاق خاصی که در این جشنواره افتاد، تجلیل از فرهاد فخرالدینی آهنگساز و رهبر ارکستر پیشکسوت بود. مجموعۀ «رامشگران» به آهنگسازی فرهاد فخرالدینی پیش‌تر با صدای زنده‌یاد کاوه دیلمی با اجرای گروه شیدا به سرپرستی پشنگ کامکار به بازار موسیقی عرضه شده بود که در اجرای آذرماه سال جاری بخش‌هایی از این اثر بازآفرینی و اجرا شد البته این پایان راه نخواهد بود و  قرار است که در آینده این مجموعه به صورت کامل، چندصدایی و به صورت مفصل‌تری به در آید. بخشی از موسیقی آلبوم «رامشگران» توسط «ارکستر جوانان ایران» به رهبری آرمان نوروزی در مراسم بزرگداشت فخرالدینی، موسیقیدان و آهنگساز برجسته و رهبر پیشین ارکستر ملی ایران که در چارچوب سومین جشنواره موسیقی صبا برگزار شد؛ به اجرا درآمد.

نقدی بر کنسرت «شعله دارم بر زبان» (۱)

در روز بیست و هشتم و بست و نهم دی ماه، کنسرت «شعله دارم بر زبان» با همراهی «ارکستر ملی ایران» به رهبری همایون رحیمیان با اجرای قطعاتی از: علی جعفریان، همایون رحیمیان، جمال الدین منبری و همراهی خوانندگان: حسین علیشاپور، مجتبی عسگری، وحید تاج و پوریا اخواص در تالار وحدت به روی صحنه رفت. نوشته‌ای که پیش رو دارید، نقدی است به شب اول اجرای این برنامه که در روزنامه اعتماد به انتشار رسیده است:

سریر: آثاری که در دهه ۵۰ در اروپا ضبط شد، هنوز بهترین آثار ایرانی هستند

مثلا اگر داوید احساس می‌کرد که شاگردی که دارد اپرا می‌نویسد ذهنیت‌اش شباهتی به کار یکی از آهنگسازان بزرگ دارد و لازم است تکنیک‌های او را بیاموزد تا بتواند اپرایش را سر و سامان بدهد، پارتیتوری که به او کمک می‌کرد را به او می‌داد و نکته‌هایی که باید در آهنگسازی رعایت می کرد را گوشزد می‌کرد. این روش باعث رشد هنرجو می‌شد.

سریر: برجسته‌ترین استادم در اتریش داوید بود

دهه‌های ۴۰ و ۵۰، هنرمندان زیادی از کشور ایران برای ادامه تحصیل موسیقی به اتریش سفر و عموماً در آکادمی موسیقی وین تحصیل کردند. دکتر محمد سریر غیر از اینکه خود در این آکادمی تحصیل کرده است، در آن زمان در مقام دیپلمات شاهد این مهاجرت‌ها و تحصیل این موسیقیدانان بوده است. یکی از این موسیقیدان‌ها زنده یاد حسین دهلوی بوده که البته به طور مستمع آزاد از کلاس‌های توماس کریستین داووید بهره می‌برده است و با خانواده دکتر محمد سریر دوستی عمیقی داشته است. گفتگویی که در ادامه می‌خوانید مربوط به آخرین سال تدریس ایشان در دانشگاه آزاد است که در همین مکان انجام گرفته است:

به بهانه کنسرت اخیر ارکستر ملی ایران؛ «پایکوبی» (۲)

این انتخاب شایسته پنجره‌ای دیگر به روی مخاطبان ارکستر ملی گشود و فضا را برای شنیده شدن آثار سمفونیکی فراهم کرد که با اینکه سرچشمه‌ای از موسیقی دستگاهی ایران داشتند، الزامی برای رعایت تمام خصوصیت‌ها و الزامات آن نداشتند. در این برنامه «طلوع» (یا چهارگاه) یکی از قطعات قدیمی و با ارزش همایون رحیمیان اجرا شد که در این برنامه بخش آواز سولوی آن به ساز ابوا داده شده بود و در این کنسرت آرین قیطاسی به خوبی از اجرای آن برآمد. سه قطعه دیگری که در این فضا به اجرا رسید، هر سه به صورت ناقص اجرا شد که جا دارد در فرصت‌های دیگری این آثار به صورت کامل به اجرا درآید.

بیشتر بحث شده است