گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

درباره علی اصغر بهاری

علی اصغر بهاری (۱۲۸۴ - ۱۳۷۴)

موسیقیدان و نوازنده طراز اول کمانچه. در ۱۲۸۴ ش در تهران و در خانواده ای که همگی اهل موسیقی بودند و در نواختن کمانچه تبحر داشتند، زاده شد و از ده سالگی شروع به آموختن کمانچه کرد. در هجده سالگی به گروه همنوازی ابراهیم منصوری دعوت شد و تا ۱۳۰۹ ش با آنها همکاری کرد (بهاری، ص ۱۶؛ وجدانی، ذیل مادّه ). همزمان با رواج ویلن در ایران، به آموزش این ساز نزد رضا محجوبی و رکن الدین مختاری پرداخت (وجدانی، همانجا). از ۱۳۱۰ ش به نواختن ویلن، که بتدریج در موسیقی ایرانی جای کمانچه را می گرفت، روی آورد و تا ۱۳۳۲ ش مانند دیگر همتایانش، چون ابوالحسن صبا، آن را به شیوه کمانچه می نواخت (بهاری، ص ۱۷).

در همین سال، به رادیو تهران دعوت شد. با اینکه در آن زمان کمانچه کاملاً از رونق افتاده بود، با کوششهای بهاری و شاگردانش این ساز کم کم بار دیگر رونق یافت (همانجا). بهاری در ۱۳۳۳ ش ازدواج کرد (حنانه، ص ۷۵). چند سال بعد، به دعوت روح الله خالقی، به تدریس در هنرستان موسیقی ملی مشغول شد (رجوع کنید به وجدانی، همانجا).

در ۱۳۴۶ ش، نخستین همنوازی خود را در شهرهای اروپا همراه حسین تهرانی (ضرب)، حسین قوامی (آواز)، منوچهر جهانبگلو (سنتور)، و فرهنگ شریف (تار) برگزار کرد و از آن به بعد تا ۱۳۵۷ ش، بارها برای اجرای برنامه همراه استادان بزرگ موسیقی به پاریس رفت (بهاری، همانجا). در دهه ۱۳۵۰، در کنار تعلیم شاگردان بسیارش، به دعوت داریوش صفوت، یک دوره مفصل از ردیفهای موسیقی ایرانی را با کمانچه اجرا و ضبط کرد، همچنین مجموعه کاملی از تصنیفها، رِنگها، ضربیها، و پیش درآمدهای قدما را نواخت که ضبط شده است (ستایشگر، ج ۳، ص ۱۱۱).

بعد از انقلاب، بهاری علاوه بر اجرای چند همنوازی همچنان به تعلیم شاگردانش مشغول بود. در ۱۳۶۸ ش، از او و چند استاد دیگر در تالار وحدت تجلیل شد. در همین زمان، به کوشش محمدرضا منوچهری فر، یک دوره تکنوازی از او ضبط شده که انتشار یافته است. آخرین برنامه همنوازی او، در آخرین سال عمرش، به همراه چند هنرمند جوان، در تالار اندیشه برگزار شد.

در ۱۳۷۳ ش، مجموعه ای از دانش شفاهی او را که به کوشش شاگردش، مهدی آذرسینا، در کتابی به نام آثاری از استاد اصغر بهاری، نغمه نویسی شده و به چاپ رسیده است. بهاری، یک بداهه نواز موسیقی ایرانی با حفظ خصوصیات سنت قدیم این هنر بود. او را وارث گنجینه هنری کمانچه نوازان قدیم و عامل انتقال هنر آنها به نسل های بعد می دانند.

گذشته از دانش شفاهی و اطلاعات عظیم او از ساخته های قدما، شیوه هنرمندانه اجرا و نحوه استخراج صدا از کمانچه در ساز او قابل توجه است. بهاری از حیث تعهد اخلاقی و ایمان مذهبی و شرافت انسانی نیز نمونه بود. وی در ۱۳۷۴ ش درگذشت (ستایشگر، ج ۳، ص ۱۱۰).

منابع
(۱) علی اصغر بهاری، «علی اصغر بهاری : به یاد ندارم در هیچ زمانی موسیقی اصیل به اندازه چند سال اخیر طرفدار پیدا کرده باشد» (مصاحبه )، گزارش فرمهر منجزی، ادبستان، سال ۳، ش ۲۶ (بهمن ۱۳۷۰)؛
(۲) شهین حنانه، پشت دریچه ها، تهران ۱۳۷۱ ش؛
(۳) مهدی ستایشگر، نام نامه موسیقی ایران زمین، ج ۳، تهران ۱۳۷۶ ش؛
(۴) بهروز وجدانی، فرهنگ موسیقی ایرانی، تهران ۱۳۷۶ ش.

دانشنامه جهان اسلام

علیرضا میرعلینقی

علیرضا میرعلی نقی

علیرضا میرعلینقی متولد ۱۳۴۵ در تهران
روزنامه‌نگار، پژوهشگر موسیقی و منتقد هنری

۱ نظر

بیشتر بحث شده است