افزون بر اینها، اشکالات و نقدهای دیگری نیز بر این کتاب وارد است، که به جهت کوتاهی سخن، صرفاً برخی از آنها را پرسشوار طرح می کنم، امید است برای مخاطبان راهگشا و برای مولف تأمل برانگیز باشند.
– آنچنان که در صفحۀ ۲۴ مطرح شده است، آیا ماهیچه های دور لب هیچ نقشی در گفتار ندارند؟ در حالیکه در صفحات ۵۵، ۱۰۴، ۳۵۱ مطالبی در مورد نقش ماهیچه های دور لب در گفتار ارائه شده است. این تناقضات با ذهن مخاطب چگونه حل خواهد شد؟
– نگاه بدبینانۀ اغراق آمیزی که مولف در صفحههای (۱۸،۱۹،۲۱،۲۳،۲۵،۴۷و…) به گفتار، آواز و آموزش آن دارد، آیا به ترس و استرس در وجود خوانندگان منجر نمی شود؟ آیا مولف با ترساندن بیش از حد مخاطب از بیماری ها، باعث اضطراب و تنش مضاعف در وجود صداپیشگان، به ویژه مبتدیان نمی شود؟
– مطابق با آنچه که در صفحه ۲۳ ستون دوم سطر چهارم نوشته شدهاست: «چگونگی تولید اصوات در حلقوم انسانی معضلی جهانی است و هنوز کسی راه حل مناسبی برای آسیبهای وارد به حنجره ارائه نکرده است.»
آیا طرح این فرضیات واهی چیزی جز مرعوب کردن مخاطبان است؟ آیا شما پژوهشهای جهانی را مطالعه کردهاید؟ آیا این سخنان زیر سئوال بردن زحمات آسیبشناسان گفتار درمان و سایر دانشمندان حوزۀ علوم صدا و گفتار نیست؟
– منابع و مستندات علمی آن چه در صفحۀ ۲۱ ستون دوم سطر سوم و چهارم آمده و « بخش زیادی از بیماری های روحی و روانی را با خاطرات (!) صوت و گفتار مرتبط میداند.» کجاست؟
– چگونه ممکن است «صدایی ارتعاش نداشته باشد» که در صفحۀ ۶۴ ستون دوم سطر پانزدهم مطرح شده است؟ آیا این گزاره را علم فیزیک صوت تأیید می کند؟
– آیا این حجم از اطلاعات پزشکی با اصطلاحهای تخصصی آنها، درگیر کردن بیش از حد هنرجو در کلاس مباحث آناتومیک و فیزیولوژیک نیست؟
چگونه و با چه پشتوانه علمی این نظریهها صادر شده است؟ آیا صرفاً بر اساس تجربیات شخصی آموزشی (که آن هم نیاز به سنجش و ارائه نمونه دارد)، یا افزودن عنوان «طبق تحقیقات نگارنده»، که مخاطب عام را مرعوب می کند، کافی است تا بی پروا و با اطمینان این چنین نظریاتی صادر شود؟ در حالی که مولف از بسیاری پژوهشهای معتبر دانشگاهی بیاطلاع است. به طور مثال در صفحه ۹۱ نوشته شده است: «براساس تحقیقات نگارنده، تولید صوت نیز یکی از مهارت های اکتسابی و متکی بر تجربه است.».
در رد این تحقیقات باید گفت: پس «ژن اف ایکس پی ۲ معروف به ژن آمادگی زبانی انسان» (هرفورد ۱۳۹۶: ص ۲۳، ۳۳) چه نقشی در زبان و تولید آن بازی میکند؟ چرا افرادی که از اختلالات این ژن رنج می برند، مشکلات تلفظی دارند؟ یا طرح نظریاتی مبهم از مبحث تکامل و ارتباطش با تولید صوت چه دردی از هنرجوی آواز رفع میکند هر چند کتاب «سه روح صدا» به دقت آن را تبیین کرده است.
شایان ذکر است، طرح نظریات علمی و جامع، افزون بر اطلاع و وقوف از پژوهش های پیشین، می باید بر پایه اصول، روش و استدلال های متقن و صحیح، همراه با آزمایش و مشاهده و آمارهای مستند و البته تایید شده استوار گردد. کیفیتی که کتاب ساز حنجره از آن بی بهره است. بنابراین فرضیات و تجربههای شخصی مولف کتاب، به جز مطالب کالبدشناختی تشریحی، بر اساس تحقیقات و دلایل منتقد قابل رد و تردید جدی است.
همچنین رعایت اخلاق علمی به ویژه در آثار پژوهشی، نه تنها از وظایف جدی پژوهشگر است، بلکه بر سندیت و اعتبار نظریههای او نیز میافزاید، البته این مسئله از ضرورتهای جامعۀ امروزمان نیز به شمار میرود.
دیگر اینکه، پژوهشگران در برداشتهای خود از منابع، باید دقت کافی داشته باشند، به ویژه در آثاری آموزشی تا چنین خطاهایی رخ ندهد (مانند بند ۲ همین نقد).
در پایان امیدوارم، حداقل ناشر محترم به فکر ویراست و اصلاح این مشکلات به ویژه در مورد رعایت حقوق مولفان باشد. آن هم کتابی که با این شمارگان ۲۵۰۰ نسخهای و این ساختار پرزحمت عرضه شده است.
منابع و ماخذ
آنسلمی، استفانو ۱۳۹۵، سه روح صدا، ترجمۀ سهراب علیگودرزی و حمیدرضا شعبانی، قم: کاریز
برانینگ هندرسن، لارا ۱۳۹۶، تکنیک آواز، ترجمۀ سعید مجیدی، تهران: کتاب آبان
تهرانی، علیمحمد ۱۳۷۴، خودآموز علمی آواز ایرانی، علیمحمد تهرانی، تهران: موسسه فرهنگی هم آوا
پینکستربور، هوگو ۱۳۹۴، آوازخوانی (دانش صداسازی و خواندن)، ترجمۀ سعید مجیدی، تهران: کتاب آبان، چ اول.
ثمره، یدالله ۱۳۸۰، آواشناسی زبان فارسی، ویرایش دوم، تهران: مرکز نشردانشگاهی،چ ششم.
حقشناس علیمحمد ۱۳۹۶، آواشناسی، تهران: آگاه، چ چهارم.
فرای، دی. بی ۱۳۷۴، مقدمه ای بر آواشناسی آکوستیک(فیزیک گفتار)، ترجمۀ دکتر نادر جهانگیری، مشهد: دانشگاه فردوسی.
مارتینه، آندره ۱۳۸۰، مبانی زبانشناسی عمومی، هرمز میلانیان، تهران: هرمس، چ اول.
نیلیپور، رضا ۱۳۸۰، زبان شناسی و آسیبشناسی زبان، تهران: هرمس، چ اول
هرفورد، جیمز ۱۳۹۶ خاستگاه زبان، ترجمۀ محمد راسخ مهند و مجتبی علیزاده صحرایی، انتشارات سیاهرود
نجفی، ابوالحسن ۱۳۸۰، مبانی زبانشناسی (و کاربرد آن در زبان فارسی)، تهران: نیلوفر
نقد بسیار جامع و خوب و مفید برای خوانندگان آواز بود
آوازهخوان گرامی، سپاس که وقت گذاشته و مطالعه کردید. امیدوارم جهان علمی آواز ما رشد بیشتری یابد.