محمدرضا مقدم
روح‌الله خالقی در مجلد دوم کتاب سرگذشت موسیقی ایران، ذیل عنوان «موسیقی‌شناس» از مهدی‌قلی هدایت (مخبرالسلطنه) نام می‌برد و دربارۀ او شرح می‌دهد. اینکه هدایت سازی را هم می‌نواخته بر بنده مشخص نشد و در شرح‌حال خالقی دربارۀ او و نیز در آثار موسیقایی هدایت دراین‌باره مطلبی نیامده است، اما او را به سبب دو اثر سترگش دربارۀ موسیقی، «آوانگاری ردیف میرزاعبدالله به روایت دکتر مهدی صلحی (منتظم‌الحکما، خلیفۀ کلاس میرزاعبدالله)» و کتاب نظری «مجمع‌الادوار» در سه مجلد (و به قاموس او «نوبت») دربارۀ آکوستیک و فواصل (نوبت اول)، تئوری موسیقی قدیم ایران و تئوری موسیقی غربی (نوبت دوم)، تئوری موسیقی دستگاهی (نوبت سوم) و رسالۀ ابجدی در کتابت موسیقی که ضمیمۀ مجمع‌الادوار است و خط موسیقایی خاص هدایت را برای نگارش موسیقی تبیین می‌کند می‌توان موسیقی‌شناس خواند.
چنانکه روح‌الله خالقی در مجلد دوم کتاب سرگذشت موسیقی ایران ذکر می‌کند هدایت در زمانی که رئیس‌الوزرا (نخست‌وزیر) بوده به دعوت کلنل علینقی وزیری، ریاست مدرسۀ موسیقی، به‌همراهی وزیر معارف وقت به مدرسۀ موسیقی می‌رود و با پیشنهاد وزیری برای گنجاندن موسیقی و مخصوصاً خواندن سرودهای وطنی در برنامۀ درسی مدارس موافقت می‌کند و از سال ۱۳۱۲ این امر عملی می‌شود (خالقی ذکر می‌کند وزیری از سال‌ها قبل به وزارت معارف چنین پیشنهادی کرده بود ولی توجهی به آن نشده بود).
به اذعان خالقی، طی همین دیدار و نظر به علاقه‌ای که مخبرالسلطنه به موسیقی داشت به وزیر معارف دستور داد که بر بودجۀ مدرسۀ موسیقی افزوده شود و محل مناسبی برای آن تهیه گردد و متصدیان امور که تا آن‌وقت به بهانۀ نداشتن اعتبار کاری به نفع موسیقی انجام نمی‌دادند به فاصلۀ چند ماه محل بهتری برای مدرسه تهیه کردند و لوازم موسیقی جدیدی از اروپا وارد نمودند و مدرسۀ موسیقی دولتی با تشکیلات بسیار مختصر خود تبدیل به مدرسۀ «موسیقار» (نام پیشنهادی هدایت برای مدرسه) شد که وسایل آن کامل‌تر بود و بعداً به «هنرستان عالی موسیقی» تغییر نام داد.
همچنین هدایت یکی از دو نسخۀ آوانگاری خود از ردیف میرزاعبدالله به روایت مهدی صلحی (منتظم‌الحکما) را به هنرستان موسیقی اهدا کرد که موسی معروفی، استاد هنرستان موسیقی، در تنظیم نهایی ردیف هفت دستگاه گردآوردۀ خود از آن استفادۀ بسیار نمود و همۀ اینها خدمات این رجل سیاسی و فرهنگی به موسیقی ایرانی است.
چه دلیل یا دغدغه‌ای سبب شد که سراغ بازنویسی مجمع‌الادوار بروید؟
مجمع‌الادوار جزو اولین منابع مکتوب منتشرشده دربارۀ شناخت مبانی نظری موسیقی دستگاهی است. این فضل تقدم توجهم را برانگیخت چنانکه در حدود سال ۱۳۸۲ برای تحقیق پایان ترم واحد درسی «آشنایی با رسالات کهن موسیقی ایران» در دورۀ کارشناسی موسیقی دانشگاه تهران بر آن شدم که به مجمع‌الادوار بپردازم.
بهترینی برادر عزیزم