نقش دف و دف‌نوازی در باورهای ملّت کُرد با تاکید بر شهر سنندج (۲)

 ۱- ریشه‌ی لغوی واژه‌ی کُرد
محمودی معتقد است: «واژه‌ی کُرد در اسناد و متون تاریخی و کهن با این معانی ذکر شده است: در اوستا سه واژه‌ی “کورته”، “کرتی” و “کرتو” وجود دارد که مفهوم آنها به‌معنای “شمشیر و نیزه” است و کردستان به‌معنای سرزمینی است که در دامن خود شمشیرها را پرورده است» (URL). گزنفون (۱) -فیلسوف و مورّخ یونان- منطقه‌ی غرب را «کٌردوک» یا «کاردوک» و مردم آن منطقه را «کاردوخی» به‌معنای «مرد جنگی دلیر» نامیده است (همان).

کردستانی، در کتاب خود اشاره می‌کند: «در نتیجه‌ی حملات متعاقبه‌ی عیلام به‌خاک بابل و توسعه و عظمت آشور، کم‌کم حکومت کاردونیا (کُرد) رو به‌ضعف گذاشته» (کردستانی، ۱۳۷۹: ۴۱). همچنین در جایی دیگر به‌نقل از گزنفون آمده است که چگونه ضمن مراجعتش در کردستان گرفتار مقابله‌ی کُردها شده و آنها چگونه این دشمن خارجی را تعقیب کرده‌اند؛ این قوم که «کاردوشوی» نامیده می‌شدند […] از سرزمین کاردوک تا بوهتان ادامه داشته است (تابانی، ۱۳۸۰: ۲۶).

بدلیسی، در مورد لغت کُرد نوشته:

«ظاهراً لفظ کُرد تعبیر از صفت “شجاعت” است، چرا که اکثر شجاعان روزگار و پهلوانان نام‌دار از این طایفه برخاسته‌اند و لهذا پهلوان پیلتن و دلاور تهمتن […] از طایفه‌ی اکراد است» (بدلیسی، ۹۷۵: ۲۸).

با مطالعه‌ی منابع تاریخی به‌ این نتیجه می‌رسیم که «کاردا»، «کاردونیا»، «کاردوخی»، «کورتوخی»، «کوردیای»، «غوردی»، «کارداک»، «کوردویه»، «کارداژیه»، «کارتاوای»، «کاردایا»، «کاردوخوی»، «کاردوشوی» و «سیرتی» همه نام یک عشیره بوده‌اند و با تلفّظ‌های مختلف که توسّط هر قومی با یک نام خوانده می‌شدند و آن‌ اسامی هم چیزی جز «کُرد» امروزی نیستند (تابانی، ۱۳۸۰: ۱۰۷). کُردها در سرزمین کوردین یا کردستان بومی‌اند و به‌حق اصیل‌ترین مردمی هستند که این وطن را می‌شناسند (همان: ۱۳۶).

۲- کردستان
دردردر کردستان، به‌معنای محل و سرزمین کُردهاست که شامل مناطق وسیعی از ایران و کشورهای همسایه می‌شود. پراکندگی این ملّت آن‌چنان زیاد بوده که در ابتداء مناطق بسیاری را تحت پوشش قرار می‌داده است، امّا در طول زمان، بنا به‌شرایط سیاسی و اجتماعی، تقسیم‌بندی و به‌شهرها و ناحیه‌های کوچکتری تبدیل شده است. اگرچه این تقسیمات و تغییر نام‌ها باعث در هم شکستن عظمت جغرافیایی و سیاسی ملّت کُرد شده اما ریشه و اصالت کهن آن، همچنان پابرجاست.

۱-۲- جغرافیای کردستان بزرگ امروزی
کردستان، سرزمینی است کهن، متنوع از اقوام، زیستگاه‌ها، فرهنگ‌ها، عقاید و ادیان، لهجه‌های مختلف و… که جملگی در هویّت کُردی خلاصه می‌شوند. وسعت و پراکندگی حوزه‌ی جغرافیایی کُردها موجب تفاوت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کردستان در طی قرن‌ها شده است.

قبل از جنگ جهانی اوّل،  کردستان بین امپراطوری عثمانی و ایران تقسیم شده بود؛ در پی جنگ جهانی، کردستان بین پنج دولت مختلف تقسیم شد که به‌طور تخمینی می‌توان این‌چنین بیان نمود: ترکیه، بزرگترین بخش کردستان (۴۳ درصد)، ایران (۳۱ درصد)، عراق (۱۸ درصد)، سوریه (۶ درصد) و اتّحاد جماهیر شوروی سابق که منظور آذربایجان و ارمنستان کنونی است (۲ درصد) از این سرزمین را در اختیار گرفتند (علیزاده، ۱۳۹۱: ۴۳).

پی نوشت
۱- Xenophon