کیوان پهلوان
خاندان معیرالمماک
خاندان معیرالممالک مخصوصاً دوستعلی‌خان نظام‌الدوله (نظام‌الدوله) در اواخر دوران فتحعلی شاه و اوائل دوره ناصرالدین‌شاه نقش عمده‌ای در پیدایش نوعی معماری که پیوندی بین معماری بومی و فرنگی بود داشت. تکیه دولت که یکی از شاهکارهای معماری دوره قاجاریه است از ابتکارات او بود. خاندان معیری در نگارش و پیدایش نقاشی‌های هزار و یک شب صنیع‌الملک تأثیر بسیاری داشتند و رهی معیری، شاعر و ترانه‌سرای معاصر، از بازماندگان این خاندان هنری است. این خاندان همچنین در فرهنگ غذایی ایران نیز تأثیرات بسزایی داشتند و گوجه‌فرنگی را برای اولین بار در مزرعه‌ای که محوطهٔ فرودگاه مهرآباد کنونی است پرورش دادند.
دوستعلی معیرالممالک
دوستعلی‌خان معیرالممالک، از رجال قاجار، خزانه دار و عیارزن مسکوکات در دورهٔ فتحعلی شاه؛ پدرش حسنعلی‌بیگ بسطامی، مقام معیرباشی واپسین شاه صفوی و نادرشاه را داشت. او نخستین فرد از خاندان بسطامی بود که لقب معیرالممالک گرفت. ابتدا پیشخدمت خاصه آغامحمدخان بود و پس از وفات پدرش به منصب معیرالممالکی رسید. او مورد اعتماد فتحعلی‌شاه بود و فتحعلی‌شاه او را به چند مقام مهم دولتی منصوب کرد. دوستعلی‌خان در راه همدان به کرمانشاه در کنگاور درگذشت. از او دو فرزند ماند:
حسینعلی‌خان معیرالممالک، محمدقاسم خان والی، نخستین سفیر ایران در روسیه.
دوستعلی‌خان عموی فروغی بسطامی بود. (فُروغی بَسطامی (زادهٔ ۱۲۱۳ در اندرات – درگذشتهٔ ۲۵ محرم ۱۲۷۴ در گرگان) از غزل‌سرایان دوره قاجار بود. او شاعر معاصر سه تن از پادشاهان قاجار بود: از زمان فتحعلی شاه نامور گشت، و در دوره‌های محمد شاه و ناصرالدین شاه به کار خویش ادامه داد.)
خاندان غفاری کاشانی
نقاشان معروفی؛ مانند کمال‌الملک و صنیع‌الملک در خانواده غفاری کاشانی پرورش یافتند و فرخ غفاری از این خاندان هم نقش عمده‌ای در پیدایش جشن هنر و سینمای ایران پیش از انقلاب داشته‌است.
خاندان صبای کاشانی
از خاندان صبای کاشانی اسطوره‌های فرهنگی و ادبی‌ای مانند ملک‌الشعرای بهار و ابوالحسن خان صبا رشد یافتند.
خاندان هدایت در ادبیات معاصر ایران تأثیر زیادی داشتند؛ از جمله رضاقلی‌خان هدایت مورخ که روایت ادبی ایران به صورتی که امروز می‌‌‌‌‌‌‌‌شناسیم از ابتکارات اوست و صادق هدایت در سده بیستم از همی‌ن خاندان برخاسته‌اند.
تاریخچه خاندان هدایت
رضاقلی‌خان هدایت طبرستانی
اسماعیل کمال جد اعلای خانواده هدایت از بزرگان چهارده هزارجریب مازندران بود. او در زد و خوردهای مابین قاجاریه و زندیه شرکت داشت و در بهار سال ۱۷۷۹ میلادی به دستور زکی‌خان زند کشته شد. آقاهادی فرزند او به ریاست عمله خلوت و صندوقداری آقامحمدخان قاجار رسید.
او پس از آقامحمدخان به ملازمت فتحعلی شاه درآمد و به همراه او به خراسان رفت. آقاهادی علاوه بر این به سبب ازدواج خواهرش، حاجیه اُستاد، با فتحعلی شاه، با شاه نسبت خویشاوندی داشت. آقاهادی در سال ۱۲۱۵ هجری قمری به صاحب جمعی کل دیوان فارس رسید و هنگامی که حسینعلی میرزا فرمانفرما حاکم فارس بود در ۱۲۱۸ هجری قمری درگذشت. فرزندش رضاقلی خان در این زمان خردسال بود و به همراه مادرش نزد بستگان مادری خود در بارفروش زندگی می کرد.
یک سال بعد (۱۲۱۹) مادر رضاقلی‌خان به قصد زیارت مکه عازم شیراز گردید. او در شیراز با محمدمهدی‌خان مازندرانی ازدواج کرد و سفر خود را در پیش گرفت؛ اما در میانه راه درگذشت.
۱ نظر