گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

راه طولانی؛ درباره محمد بهارلو (۴)

با این وصف محمدبهار لو توانست شش جلد کتاب را در این زمینه بنویسد و با هزینه سنگین، با خرج کردن از مایملک پدری خود، آنها را انتشار دهد. این کتابها، از محتوای جالب توجه آنها گذشته، از حیث کیفیت چاپ و زیبایی در کتاب آرایی نیز در زمان خود نمونه و مثال زدنی بودند. جلد اول، به کلیاتی درباره آموزش موسیقی، اهمیت عواملی چون دقت و تشخیص، طریقه صحیح دست گرفتن ویولن (که بهار لو در کلاسهایش بر آن سخت اصرار دارد) و مقداری تمرین است.
جلد دوم راجع به فرم پیش درآمد، کتاب سوم راجع به فرم رنگ، کتاب چهارم راجع به فرم نغمه دو ضربی، کتاب پنجم راجع به فرم تصنیف و انواع آن، و کتاب ششم راجع به فرم چهار مضراب و اجرای آنها با تکنیک صحیح روی ویولون است. اکنون که پنجاه سال از انتشار کتاب های بهار در گذشته و با این همه امکانات تحقیق و انتشار، هنوز کتاب مستقلی راجع به فرم های موسیقی ایرانی نوشته نشده، می توان به اهمیت افکار و اقدامات او پی برد و ازاو با احترام بسیار یاد کرد.
اکنون که رنگ و نغمه دو ضربی دو عنوان فرم از فرم های قدیمی و منسوخ است، ارزش نوشته های بهار لو را بهتر می توان دریافت. بویژه دو مقاله بلند او درباره تصنیف و چهار مضراب، هنوز هم قابل استفاده و شایسته ارجاع است. این کتاب ها با ویرایش مختصری هم اکنون در مرحله تجدید چاپ هستند. لازم به گفتن این که مؤلف در هر کتاب بعد از شرح فرم موسیقایی، دوازده قطعه از ساخته های خود در آن فرم ها را نیز به عنوان نمونه کار کلاسیک آورده که مورد استفاده نوازندگان ویولون واقع می شود. توجه به مقوله مهم تکنیک در اجرا و رعایت نکات سازنده فرم در آثار بهارلو، می تواند موضوع یک مقاله پژوهشی باشد.
محیط اجتماع و شرایط زمان زندگی محمدبهارلو، پاسخ دلگرم کننده ای به فعالیت‌های او نداد و زندگی او را در مسیری انداخت که مطابق با ایده آل های دوره جوانی او نبود. ده سال در محیط رادیو کارکرد (۱۳۳۴ _ ۱۳۲۴) و نابسامانی محیط هنرمند آزار آنجا که به امثال صبا و تهرانی نیز حرمتی نمی گذاشت، او را از آن محیط دلزده کرد، بهارلو زمانی رادیو را ترک گفت که دوره سخت و عُسرت بار این سازمان به پایان رسیده بود و با تجدید ساختار اداری، تخصیص بودجه، دعوت از هنرمندان و راه اندازی ارکسترهای کوچک و بزرگ، زمینه را برای کار و فعالیت مهیا کرده بود. بهارلو، کتاب هایش را بدون هیچ حمایت بخش خصوصی یا دولتی چاپ کرد. محیط موسیقیدانان که درگیر گره‌ها و پیچیدگی های رفتاری و اخلاقی خود بودند، برخورد شایسته‌ای با حاصل کار او نکردند.
علیرضا میرعلینقی

علیرضا میرعلی نقی

علیرضا میرعلینقی متولد ۱۳۴۵ در تهران
روزنامه‌نگار، پژوهشگر موسیقی و منتقد هنری

۱ نظر

بیشتر بحث شده است