گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

شیرکوهی: نوشتن فوگ مشکل است

مرتضی شیرکوهی

آلبوم «۱۲ پرلود و فوگ» توسط مرتضی شیرکوهی آهنگسازی و منتشر شده است. به همین مناسبت با این موسیقیدان و مدرس به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم. چرایی ساخت این آلبوم، تاثیر موسیقی ایرانی بر ساخته‌های او، وضعیت آموزش موسیقی و ارتباط جامعه هنری با موسیقی کلاسیک از مهم‌‌ترین محورهای این مصاحبه است.

در ابتدا بگویید ایده ساخت آلبوم از کجا آمد؟
فکر می‌کنم هر آهنگسازی که اولین فوگ (فوگ تونال) خودش را نزد استادش می‌نویسد، ایده‌ای در ذهنش شکل می‌گیرد که مانند باخ ۲۴ پرلود فوگ روی همه تونالیته‌ها بنویسد. ولی به محض اینکه اولین فوگ را می‌نویسد متوجه می‌شود کار خیلی سختی است و به راحتی نمی‌شود آن را انجام داد و به این ترتیب این کار را کنار می‌گذارد. من هم مثل همه آهنگسازها این ایده در ذهنم شکل گرفت و شروع به نوشتن فوگ کردم. کار خیلی دشواری بود ولی هدف من این بود که حتما انجامش بدهم.

سختی از چه بابت، در این مورد توضیح دهید؟
وقتی می‌خواهید مانند باخ ۲۴ تا فوگ بنویسید، ابتدا باید برای هر فوگ یک پرلود هم نیز بنویسید و این موضوع کار شما را دو برابر می‌کند. نکته دوم این است که مجموعه پرلود و فوگ شما باید کاملا متفاوت از باخ و یا هر آهنگساز دیگری باشد. در قرن ۲۰ شوستاکوویچ، رودیون شدرین و پل هیندیمنت و آهنگسازان دیگر نیز پرلود فوگ نوشتند، سختی کار شما این است که باید مجموعه‌ای متفاوت از فوگ‌های آن‌ها بنویسی. فرم فوگ ثابت است اما شما باید بیان، لحن و لهجه شخصی خودت را در فوگ داشته باشی. نوشتن فوگ طبق اصول باخ کار دشواری نیست ولی اگر بخواهی لهجه و بیان خودت را در فوگ حفظ کنی بگویم که کار بسیار دشواری است. نکته حائز اهمیت دیگر این است که مجموعه پرلود فوگ شما باید متنوع باشد؛ هر کدام حرف خاصی برای گفتن داشته باشد و این موضوع کار را سخت‌تر می‌کند.

شما در این آلبوم برخلاف باخ که ۲۴ پرلود و فوگ نوشه؛ ۱۲ پرلود و فوگ نوشتید؛ دلیل این موضوع استفاده از مُدهای موسیقی ایرانی است؟
باخ ۲۴ پرلود و فوگ در ۲۴ تنالیته ماژور و مینور و بر روی ۱۲ نت تعدیل شده نوشته است. اما فوگ‌هایی که من نوشتم ماژور و مینور نیستند. چون مجموعه فوگ‌های من بر اساس مُدهای ایرانی است؛ ۱۲ فوگ روی ۱۲ نت نوشته شده است. این کار را تحت تاثیر پاول هیندمیت در آلبوم «لودوس تُنالیس» انجام دادم.

با این حساب احتمالا زمان زیادی باید صرف نوشتن آلبوم شده باشد؛ این طور نیست؟
همان‌طور که گفتم بسیار کار سختی بود. می‌توانم بگویم مجموعه نفس‌گیری بود. از زمانی که شروع به نوشتن کردم و تا زمانی که کار تمام شد، ۳ تا آلبوم دیگر منتشر کردم. نوشتن آلبوم پرلود و فوگ حدود ۸ تا ۱۰ سال طول کشید. مخاطب در این آلبوم ۱۲ تا پرلود فوگ می‌شنود ولی من حدود  ۲۳ یا ۲۴ پرلود و فوگ نوشتم و از بین آن‌ها در نهایت این ۱۲ تا را انتخاب کردم. هم می‌خواستم قالب فوگ رعایت شود و هم این که لحن و لهجه خودم را داشته باشم و در نهایت جلب رضایت شخصی خودم برای ارائه موسیقی خوب به مخاطب سبب شد که این پروسه خیلی طولانی شود. ناگفته نماند که دوست داشتم هر نتی که در این پرلود فوگ‌ها شنیده می‌شود با احساساتم همخوانی داشته باشد. نه این که صرفا موزیک نوشته باشم یا فقط به دلیل انتشار آلبوم شروع به نوشتن فوگ کرده باشم.

محمدرضا مقدم

محمدرضا مقدم

۱ نظر

بیشتر بحث شده است