چکیده:
در این مقاله سعی شده است، بخشی از نکاتی را که برای ساخت ساز و داشتن الگویی مناسب در نظر گرفته می شود را با استفاده از طرح یکی از سازندگان مشهور سه تار به نام محمود هاشمی (۱۳۲۳-۱۳۷۵) مورد مطالعه قرار دهیم.
مقدمه:
به نظر می رسد کاربرد تجربه صرف، بدون بهره گیری از مفاهیم علمی نمی تواند باعث شود تا اثری ارزشمند و البته جاودانه خلق شود چراکه بسیارند آثاری که در طی قرن ها ساخته شدند ولی در این میان اندک اند آنها که جاودان ماندند، زمان را دگرگون کرده و راه گشا برای آینده شدند.
همانطورکه می دانیم هر یک از رشته های هنری خصوصیات خاص خود را دارد، ویژگی هایی که باعث می شود، آن اثر نزد ما منحصر به فرد باشد. شناخت صحیح و اصولی این خصوصیات اولین قدم و مهمترین آن برای درک بیشتر و آموختن از تجربیات گذشتگان خواهد بود.
به طور مثال در هنر معماری، معمار نیازمند خلاقیت توام با توانایی طراحی است تا بتواند با محاسبات دقیق، طرح خود را نهایی کرده و با در نظر گرفتن فرهنگ، آب و هوا، شرایط اقلیمی، نیاز جامعه، کاربرد بنا و… بتواند طرحی بدیع ارائه کند و یا در هنر طراحی، از خصوصیات هنرمند توانایی او در طراحی، ترکیب بندی همراه با ارائه یک ایده خلاقانه است که در نهایت در سرنوشت اثر و میزان تاثیر گذاری آن نقشی تعیین کننده خواهد داشت و البته در کنار تمامی هنرها آگاهی، دانش و احاطه بر آن هنر است که می تواند هنرمند را برای رسیدن به سرمنزل مقصود یاری رساند.
هنر سازسازی نیز ویژگی هایی دارد که با شناخت آنها هنرمند می تواند آثاری را خلق کند که علاوه بر جایگاه هنری از جایگاهی علمی نیز برخوردار باشد تا بتوان آن را از هر جهت مورد بررسی قرارداد. این سازگر است که می تواند اثرش را با در نظر گرفتن وسیله ای برای نواختن موسیقی، همچنان به پدیده ای علمی با محتوایی ارزشمند بدل کند. ذوق، توانایی و آگاهی او از ظرایف این فن – هنر است که او را در انجام این مهم یاری می دهد و او با احاطه بر موارد یاد شده و با کمک گرفتن از علوم مختلف همچون: فیزیک، ریاضی و شیمی می تواند در ارتقا این هنر گامی موثر بردارد.
برای درک بیشتر این نگاه می توانیم در هنر ساخت سه تار، بخشی از ظرایف مربوطه را که در مبحث الگو لحاظ می شود مورد مطالعه قرار دهیم.
برای این منظور طرحی را از استاد محمود هاشمی (۱) مورد بررسی قرار می دهیم. این طرح در کتاب سازسازی سه تار نوشته ناصرشیرازی (۲) آورده شده است که آن را بوسیله نرم افزار اتوکد آنالیز نموده ایم.
پی نوشت
۱- محمود هاشمی (محمود حکیم هاشمی) اهل تهران متولد ۱۳۲۳ نوازنده و سازنده سه تار است. وی نوازندگی سه تار را در محضر احمد عبادی و ساخت سه تار را نزد محمد عشقی فراگرفت. محمود هاشمی در سال ۱۳۷۵ به دلیل ابتلا به بیماری سرطان ریه در تهران در گذشت.
۲- ناصر شیرازی در سال ۱۳۱۸ ه.ش در تهران متولد شد. در سال ۱۳۴۱ در رشته مهندسی راه و ساختمان از دانشگاه آریزونای آمریکا فارغ التحصیل شد. ایشان به علت علاقه ای که به ساز سه تار پیدا کرد مشغول آموختن این ساز شد و در همان اوان، کار ساز سازی و تحقیق بر روی سازهای ایرانی را شروع کرد.
ناصر شیرازی دو مقاله راجع به روش ساخت تار و کمانچه در مجله American Lutherie که ویژه ساز سازی است به چاپ رسانده است.
۱ نظر