گفتگوی هارمونیک
چاپ دوم کتاب و سی‌دی «شورانگیز: آشنایی مقدماتی با دستگاه‌های موسیقی ایرانی برای سنتور» به گزینش، نت‌نگاری و تنظیم رامین صفایی توسط نشر خنیاگر منتشر شد. شورانگیز، چنان‌که از نامش برمی‌آید، تلاشی است برای برانگیختن شور و شوق هنرجویان سنتور برای یادگیری دستگاه‌ها و ردیف موسیقی ایرانی؛ کتابی است برای هنرجویانی که می‌خواهند با کلیتی از دستگاه‌های موسیقی ایرانی و مهم‌ترین گوشه‌های آن آشنایی یابند و همۀ دستگاه‌ها و آوازهای ردیف را به‌جز نوا و راست‌پنجگاه در بر دارد.
ارائۀ همۀ دستگاه‌ها و آوازها در آن از توالیِ پیش درآمد، درآمد، چهارمضراب، یکی از گوشه های مهم دستگاه یا آواز، چهارمضراب در آن گوشه، فرود، تصنیف و رِنگ پیروی کرده است. برای درک بهتر فضای هر گوشه ضربی‌ها، چهارمضراب‌ها و قطعات مشهور ساخته‌شده در آن گوشه نیز از ادبیات موسیقی دستگاهی قاجار و معاصر گزینش، ساده‌نویسی و تلخیص شده پس از معرفی هر گوشه درج گردیده است.
اجرای ساده‌شدۀ قطعات مشهور استادان سنتور، تار، سه‌تار و ویُلُن موجب تشویق هنرجوی مبتدی به ادامۀ فراگیری سنتور نیز هست. توالی آواز _ ضربی (قطعات متر آزاد و قطعات با متر مشخص) در کتاب حفظ شده و از طولانی‌کردن جملات آواز پرهیز شده است. هرچند تاکنون چند جلد کتاب مجموعه تصنیف‌های قدیمی برای سنتور تنظیم و منتشر شده است، مؤلف برای پرهیز از تکرارْ از آنها استفاده نکرده و تصنیف‌هایی دیگر را برگزیده و اکثر آنها را خود به نت درآورده است. همچنین است برخی از ضربی‌های مندرج در کتاب که برای نخستین‌بار توسط مؤلف به نت درآمده‌اند.
شورانگیز تنها به درج نت گوشه‌ها و ضربی‌های مشهور ساخته‌شده در آنها بسنده نکرده به شرح و توضیح ویژگی‌های دستگاه و گوشۀ موردنظر نیز پرداخته است؛ بخش مهم و ضروری که در آموزش موسیقی دستگاهی کمتر بدان پرداخته شده و فقدان آن موجب شده تا هنرجویان صرفاً به حفظ کردن گوشه‌ها بپردازند و پس از چندی محفوظات خود را از یاد ببرند و شناخت چندانی از گوشه‌های موسیقی ایرانی پیدا نکنند؛ مهمی که پایۀ آهنگسازی و بداهه‌نوازی براساس ردیف است. کتاب حاضر به‌عنوان اثری آموزشی و کاربردی کوشیده است تاحدی این خلأ را برطرف کند.
در پایان کتاب شرح‌حال ۳۴ تن از تصنیف‌سازان و آهنگسازان، استادان سنتور، تار، سه‌تار و ویُلُن که در کتاب از آثار ایشان استفاده شده است به همراه عکس‌هایی نفیس و کمتردیده‌شده از ایشان توسط ناشر نگاشته و گردآوری شده است تا هنرجویان از شناخت سازندگان این قطعات بی‌بهره نمانند؛ سماع‌حضور، حبیب سماعی، فرامرز پایور، رضا شفیعیان، پشنگ کامکار، پرویز مشکاتیان و جواد بطحایی (سنتورنوازان)؛ میرزا علی‌اکبر شیدا، میرزا ابوالقاسم عارف قزوینی، حسام‌السّلطنه (جهانگیر) مراد، اکبر محسنی، مجید وفادار، امیرهمایون خرّم، فرهاد فخرالدّینی (تصنیف‌سازان و آهنگسازان)؛ درویش‌خان، علینقی وزیری، موسی معروفی، حاج‌علی‌اکبر شهنازی، مرتضی نی‌داوود، نصرالله زرین‌پنجه، جلیل شهناز، جلال ذوالفنون، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، مجید درخشانی (تارنوازان و سه‌تارنوازان)؛ و حسین هنگ‌آفرین، رکن‌الدّین مختاری، رضا محجوبی، ابراهیم منصوری، محمود ذوالفنون، حسینعلی ملّاح، پرویز یاحقی ویُلُن‌نوازانی هستند که در کتاب حاضر از آثارشان بهره گرفته شده است.
۱ نظر