گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

در نوشته قبلی به نظراتی که در برنامه های رسمی از اهالی موسیقی شنیده می شود اشاره کردیم؛ گاهی این اظهار نظرها از اهالی موسیقی ایرانی چنان غیرواقعی و عجیب است که حتی مردم عادی را هم شگفت زده می کند، در یکی از برنامه هایی که در تالار اندیشه حوزه هنری به مناسبت بزرگداشت موسیقیدان بزرگ ایرانی مرتضی خان محجوبی برگزار شده بود، مجری برنامه با عنوان کردن صفاتی غیر واقعی برای این هنرمند، مانند برتری تکنیکی او بر پیانیست های بزرگی چون لیست و شوپن! هنر ایرانی را از هر نظر سرآمد هنر جهانی بر شمرد.

البته در هنرمندی و خلاقیت مرحوم محجوبی شکی نیست، ولی آشنایی محجوبی و اکثر هم نسلانش با سازهای غربی در حد بسیار ابتدایی بوده بطوریکه حتی مرحوم محجوبی از تمام انگشتان خود در نوازندگی استفاده نمی کرده است؛ نوازندگی او برگردان تکنیکهای سازهای ایرانی مثل سنتور و سه تار است روی پیانو (اگر نگاهی به مکانیزم پیانو و ویلن بیندازیم می بینیم که کمتر در موسیقی ایرانی از تمام قابلیتهای آنها بهره گیری شده …).

چنانچه با دقت به این موضوع نگاه کنیم، بوضوح خواهیم دید که این نوع نظرات و جهت گیری ها نتیجه کم اطلاعی یا بی اطلاعی این افراد نیست چرا که به یقین کسی که به ایراد سخنرانی در باره موسیقی می پردازد باید با آثار مشهور این هنرمندان آشنایی داشته باشد.


audio file
Chopin – Fantasy Impromptu


audio file
Gershwin – Second Rhapsody

همین کسانی که در مورد نوازندگی سازهای غربی اینگونه قضاوتهایی می کنند، اگر یک نوازنده (در ساز تخصصی خودشان) کمترین ضعف تکنیکی را داشته باشد او را نوازنده نمی دانند! جالب اینکه همین مجری در بزرگداشتی دیگر، منتقدان موسیقی را تشویق به غلو کردن در مورد توانایی های هنرمندان ایرانی می کرد و این عمل را موجب علاقمند شدن جوانان به موسیقی ایرانی میدانست! اشتباهی که نه فقط در زمینه موسیقی که در دیگر رشته های هنر ایران هم تکرار شده … خود بزرگ بینی که موجب ساخته شدن ضرب المثل “هنر نزد ایرانیان است و بس” شده و باعث شده که اکنون سهم ناچیزی در سفره هنر جهانی داشته باشیم.

در “شب نای” سخنران برنامه، استفاده از سازهایی که متعلق به هزاران سال پیش بوده و گاهی حتی از عهده اجرای یک صدای یکدست و چند نت دقیق بر نمی آمدند را “واجب” می دانست و حتی در جایی رو به حضار گفت: شما را در خارج با همین سازها می شناسند…!

همانطور که در نوشته قبلی عنوان شد، این دسته به شدت موفقیتهای موسیقیدانان بزرگ ایرانی را انکار می کنند، که این، سوء استفاده تمام عیار از نبود اطلاعات از دوران شکوفایی موسیقی در ایران است.
.

در هر دو برنامه نام برده (“شب نای” و “بزرگداشت محجوبی”) سخنرانان برنامه تاکید می کردند هنرمندان ایرانی که به نوازندگی و یا آهنگسازی کلاسیک می پردازند، قابل مقایسه با نوازندگان جهانی نیستند!

برای این گفته قصدی جز نا امید کردن جوانان علاقمند به این نوع موسیقی و کشیدن آنها به سنتگرایی و مرده پرستی نمی تواند فرض کرد. هنوز ما بیاد داریم، فرهاد مشکات، ملیک اصلانیان، بیژن، وحید خادم میثاق، علی رهبری، علی فروغ، بهزاد رنجبران، رضا والی، گاگلیک بابائیان و بسیاری هنرمندان صاحب نام جهانی را که از ایران برخاستند. اگر ما می خواهیم در جامعه جهانی با احترام شناخته شویم باید با حقایق آشنا باشیم . متاسفانه دروغ گویی های مصلحت اندیشانه در میان موسیقیدانان و – مخصوصا” – پژوهشگران ایرانی بسیار رایج است. قبل از پرداختن به این موضوع باید به شرایطی که در ایران این دسته از محققان دارند نظری بیاندازیم:

همانطور که می دانیم پژوهشگران در ایران اکثرا” بصورت غیر دولتی و بطور خصوصی به تحقیق می پردازند .پرواضح است، پژوهشگران موسیقی نواحی در این میان بخاطر کمبود امکانات در مناطق دور افتاده ایران با مشقات و مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم می کنند. این اتفاق باعث شده افراد کمتری حاضر به این کار شوند درنتیجه محققانی که حاضر به تحمل این مشکلات می شوند بدون شک افرادی هستند که علاقه و عشق وصف ناپزیری به این آب و خاک دارند و همین علاقه گاهی موجب تحریف ناخودآگاه و یا خود آگاه قسمتی از واقعیتها، به نفع هر موضوعی که به زعم ایشان به نفع جمعیت ایرانیان است، می گردد.

در نوشته بعدی بیشتر به این موضوع می پردازیم

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است