سجاد پورقناد
قیچک یکی از سازهای باستانی ایران است که امروز نوع دگرگون شده آن در گروه های موسیقی کلاسیک ایرانی مورد استفاده قرار می گیرند. این قیچک با الهام از کمانچه توسط ابراهیم قنبری مهر به سفارش گروه موسیقی سازمان فرهنگ و هنر به سرپرستی فرامرز پایور، در یک خانواده سوپرانو، آلتو و باس، ساخته شده و امروز مخصوصا نوع آلتوی آن رواج بسیار زیادی دارد.
قیچک امروزی، گریفی (تخته انگشت گذاری) شبیه به ویولون دارد و سازندگان امروزی قیچک به تقلید از ابراهیم قنبری مهر، آن را با تراشیدن گریف ویولون و یا ویولا، برای این ساز جدید تنظیم می کنند.
چهار سیم قیچک و قیچک آلتو همسان با کمانچه و کمانچه آلتو کوک می شوند و به خاطر ثابت بودن ساز، نوازندگی آن برای نوازندگان ویولون هم با کمی تمرین امکان پذیر است.
لازم به یادآوری است که اولین نوازندگان این قیچک تغییر یافته، همان نوازندگان ویولون و ویولای ارکسترهای وزارت فرهنگ و هنر سابق بوده اند که با کمی تمرین نوازنده این ساز شده اند.
برای آرشه این قیچک جدید هم از همان آرشه ویولون و ویولا استفاده شد و با تغییری در پوزیشن دست نوازنده، این آرشه آشنا هم به کار گرفته شد.
طراحی قیچک شبیه به رباب است و در واقع قیچک و رباب را می شود از یک خانواده دانست، هرچند قیچک امروزی از نظر آکوستیک، طراحی سازی بهتری نسبت به رباب دارد و این دلیل اصلی رواج بیشتر این ساز نسبت به رباب در ارکستر سازهای ایرانی است.
پیش از ساخت قیچک طرح قنبری مهر، هیچگاه این ساز در ارکستر سازهای ملی استفاده نمیشد و به جز مناطقی که به صورت سنتی قیچک در آنها رواج داشت، این ساز در شهرهای بزرگ کمتر دیده میشد.
در کشورهای توسعه یافته اروپایی و آسیای شرقی، ارکسترهایی وجود دارد که به اجرای موسیقی نواحی با سازهای مربوط به دوران های مختلف می پردازند. در این کنسرت ها سازهای قدیمی به همان شیوه گذشتگان بازسازی و نواخته می شوند که در واقع نشاندهنده تاریخ آن سازها به صورت زنده هستند. نوازندگان هم می توانند در آن رشته تحصیل کرده و تخصص نوازندگی آن دوره را بگیرند ولی متاسفانه در ایران هنوز چنین پدیده ای رواج پیدا نکرده است.
***
ساعت ۲۰ امشب ۱۵ اسفند، گالری محسن، میزبان گروه موسیقی بلوچی به سرپرستی استاد خداداد شکل زهی نوازنده قیچک بلوچی است که این برنامه به دعوت گالری محسن برای آشنایی با نوازندگی قیچک بلوچستان و موسیقی بلوچ که خاستگاه اصلی این ساز است شکل گرفته و در این برنامه دوستداران موسیقی ضمن آشنایی با این ساز، حمایت مادی و معنوی خود را از این جریان به نمایش می گذارند.
ورودی این برنامه ۱۰,۰۰۰ تومان بوده و گالری محسن از درآمد این برنامه هیچ سودی نداشته و مبالغ پرداختی عینا به گروه موسیقی تقدیم می شود.
آدرس گالری محسن: ظفر شرقی، کوچه ناجی، خ فروزان، نوربخش، بلوار مینای شرقی، شماره ۴۲
خوشحالم که این سایت رو یافتم،واقعا ممنون
مقاله در مورد قیچک خیلی خوب بود چون اطلاعات من در این مورد بسیار ناقص است
با سلام و درود از مطالب فوق استفاده لازم را بردم با تشکر از همه عوامل تهیه ان. ضمنا من خیلی دوست دارم یک قیچک محلی بلوچی داشته باشم بنظر شما از کجا باید تهیه کنم؟