ساسان سپنتا
کوک ویلن صبا در آن اثر، از نت معیار که در آن زمان در نت لا، HZ 439 (هرتز) بوده است تبعیت کرده و به آن مناسبت، تن درخشان ویلن در کل اثر عرصهء تجلی یافته است. صبا درآمد ابو عطا را در اجرای «ویبراتور» سنگین و با تأنی، از نت شاهد ابو عطا شروع کرده و پریودهای دیگری را نیز در درآمد ابو عطا در اکتاوهای دیگر اجرا کرده‌اند بعد از آن «حجاز» را از نت شاهد آنکه درجه پنجم گام شور است با جمله‌های مختلف در سه اکتاو که از نت B4 (سی) روی سیم دوم ویلن شروع می‌شود، آغاز کرده و اکتاو دوم آن را روی سیم اول با نت B5 و اکتاو سوم آن را روی همان سیم از نت B6 (فرکانس ۵۷۹۱ هرتز)در پوزیسیون نهم روی سیم «می» اجرا کرده است.
در تمام این مراحل استاد آن‌چنان نت‌ها را درست و بدون افزایش یا کاهش (با رعایت حالت و تعبیر جمله موسیقی)اجرا کرده‌اند که دستگاه‌های دقیق آزمایشگاهی هر نت را دقیقا در محدوده فرکانس خود نمودار می‌سازد و تناسب نت‌های گام در محدوده مشکلی چون پوزیسیون نهم با یک تلرانس (Tolerance) قابل اغماضی که از Cent 5 تجاوز نمی‌کند، کاملا صحیح و مشخص و واضح اجرا گشته است. میانگین ریت (rate) ویبراتوهای استاد صبا در نت‌های کشیده حدود ۱/۵ در ثانیه است.
استاد در هنگام تدریس بسیار دقیق و پر حوصله بودند، ایشان بر تمرین با حوصله و دقیق و بدون شتاب تأکید داشتند و هنرجو را از تمرین ماشینی پرهیز می‌دادند. توصیهء ایشان در هنگام تمرین و نواختن رعایت تمرکز فکر همراه با انبساط ذهنی و عدم انقباض عضلات (به ویژه عضلات دست‌ها) بود.
می‌گفتند در تمام مدت اجرا باید سعی شود بهترین «تن» صدای ساز حاصل شود. در مورد نواختن سه‌تار توصیه می‌فرمودند که هیچگاه شلوغ‌ساز نزنید و تمام سیم‌ها را به صدا در نیاورید و نت‌های ناخواسته شنیده نشود، مضراب‌های چپ و راست رعایت شود و اگر بارها یک قطعه را می‌نواختند ترتیب مضراب‌ها در تمام اجراها یکسان بود و راست و چپ آنها شمرده و مشخص و سنجیده بود.
ایشان در مسایل مادی و حق التدریس پرداختی از طرف شاگدان بسیار بلند همت بودند و هیچگاه حق التدریس از هیچ شاگردی مطالبه نمی‌کردند. تدریس ایشان همواره با دلسوزی و تعهد توأم بود و آنچه می‌دانستند با طیب خاطر به شاگرد می‌آموختند. نمودار احساس عاطفی بین ایشان و شاگردان و علاقه‌مندانشان، از استقبالی که از
شرکت در جلسهء بزرگداشت چهلمین سال درگذشت استاد صبا شد نمودار است:
پیشه اول کجا از دل رود
مهر اول کی ز دل زایل شود
ما هم از مستان این می بوده‌ایم
عاشقان درگه وی بوده‌ایم
ای بسا کز وی نوازش دیده‌ایم
در گلستان رضا گردیده‌ایم
بر سر ما دست رحمت می‌نهاد
چشم‌های لطف، بر ما می‌گشاد
(مولوی)
استاد صبا آهنگ‌های بی‌نظیری برای سازها، به ویژه ویلن ساخته است. دوره‌های ردیف ایشان با حسن سلیقه تلخیص و تدوین یافته است و گوشه‌هایی چون صدای (به یاد واعظ خوش‌آواز صدر المحدثین) یا شهابی (به یاد شاب السادات) یا دیلمان و امیری را منبعث از آهنگ‌های محلی، به ردیف اضافه کردند و برای هر آواز چهار مضرابی زیبا ساختند که زینت‌بخش ردیف ایشان است.
در ساخته‌های خود از نواهای محلی به ویژه گیلان استفاده کردند که از آن جمله است: زرد ملیجه (گنجشک زرد)، «کوهستانی» که چوپانی را وقت غروب در حال جمع‌آوری گوسفندان و سرازیر شدن از تپه مجسم می‌کند، «در قفس» که تجسم پرش‌های مرغکی به دیواره‌های قفس است و «کاروان» که پتزیکاتوهای دست چپ روی ویلن رنگ شترهای کاروان را مجسم می‌کند، همه با الهام از طبیعت ساخته شده است.
۱ نظر