گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

کانون چاووش، پرکار و پر شور به فعالیت مشغول بود؛ هنرمندان جوان این کانون، خودشان، می ساختند، خودشان می نواختند و می خواندند، خودشان ضبط می کردند و همینطور خودشان آثار را توزیع می کردند! ساختمانی که گروه چاووش در آن به فعالیت می پرداخت، ساختمانی قدیمی بود در خیابان حقوقی (۴) که امروز در این ساختمان «مکتب خانه میرزاعبدالله» و انتشارات «ماهور» مشغول به کار است.

آثاری که در مجموعه چاووش منتشر می شد، غیر از اینکه در زمینه ساخت آثار جدید،‌ با روند کاری مرکز حفظ و اشاعه در تضاد بود، در نحوه ملودی سازی و همچنین بافت چندصدایی نیز نه تنها شباهتی به آثار مرکز نداشت، بلکه بیشتر یادآور آثاری بود که در جبهه مقابل مرکز حفظ و اشاعه قرار داشت و آن «هنرستان موسیقی ملی» بود که ادامه دهنده مکتب وزیری بودند.

نباید از نظر دور داشت که یکی از مهمترین ارکان این کانون یعنی حسین علیزاده، دیپلمه هنرستان موسیقی ملی بود و در ساخت موسیقی به آن شیوه، توانایی های بالایی داشت. به روز بودن و شنیدنی تر بودن این نوع آهنگسازی در زمینه موسیقی ایرانی، باعث شده بود علیزاده نه تنها آثار خود را بلکه گاهی آثار دیگر آهنگسازان کانون چاووش را به این صورت تنظیم (۵) کند.

از مجموع ۱۲ آلبومی که در کانون چاووش منتشر شد (البته ۱۰ آلبوم به صورت رسمی منتشر شد) چاووش های ۲ تا ۸ کاملا فضای انقلابی دارند و همین دلیل باعث دوام این کانون تا سال ۱۳۶۳ شد؛ در این هفت سال، یکی از انگشت شمار آهنگسازانی که آثارشان از رادیو و تلویزیون پخش می شد، آهنگسازان گروه چاووش بودند.

یک اشتباه تاریخی رایج نیز در مورد تنظیم های کانون چاووش رواج دارد که ادعا می کند، تمام تنظیم هایی که پس از انقلاب از ارکسترهای ایرانی شنیده شده، تحت تاثیر آثار گروه چاووش (مخصوصا تنظیم های حسین علیزاده) بوده است؛ در صورتی که همزمان با فعالیت های گروه چاووش افراد دیگری مانند سعید ثابت با تنظیم تصنیف «همپای جلودار» با ملودی و آواز حسام الدین سراج در سال ۱۳۵۹ نشان دادند که این نوع تنظیم مختص حسین علیزاده نیست و این روح زمان است که چنین تغییری در شیوه تنظیم هنرستانی بوجود آورده است.

اینجا باید به این نکته نیز اشاره شود که تنظیم های ارکسترهای مکتب وزیری پیش از انقلاب، برتری هایی نسبت به آثار بعد از انقلاب که توسط آهنگسازان چاووش و بعدا، عطا جنگوک، جلیل عندلیبی، محمدعلی کیانی نژاد و در نسل بعد حمید متبسم و ارشد تهماسبی و… تنظیم شد دارد…

می دانیم که «گروه سازهای ملی وزارت فرهنگ و هنر» که بعد از انقلاب به ارکستر پایور معروف شد، از ابتدا به صورت چند صدایی های ملایم یا گاهی جسورانه، آثارش را به اجرا می گذاشت که تمامی این آثار توسط فرامرز پایور تنظیم شده بودند. بعد از گروه پایور، ارکسترهای ایرانی دیگری هم تشکیل شدند که توسط شاگردان هنرستان (که بعضی شاگرد شخص فرامرز پایور نیز بودند) به شیوه ای نزدیک به پایور و دهلوی، به تنظیم آثار خود می پرداختند (افرادی مثل اسماعیل تهرانی، اسماعیل واثقی، حسین فرهاد پور و مهرداد دلنوازی) ولی نوع تنظیمی که پس از انقلاب از گروه چاووش و دیگر گروه ها شنیده شد، تفاوت های عمده ای با شیوه کار هنرستانی ها و پایور داشت.


همشهری جوان

پی نوشت

 

۴- آدرس دقیق آن: تهران – خیابان شریعتی – خیابان حقوقی – پلاک ۴۲ است ولی تمرین ها گاهی در منزل هوشنگ ابتهاج هم انجام می گرفته است.

۵- در این نوشته منظور از «تنظیم»، نوشتن یک یا چند صدایی همراهی کننده بر اساس ملودی اصلی است.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است