محمدعلی پورخصالیان
رتبه‌بندی و «ترین»ها
هر سال و حتی در مواردی هر ماه فهرست‌های مختلفی توسط نهادها و رسانه‌های مختلف منتشر می‌شود. این فهرست‌ها به روش‌های مختلفی تهیه می‌شوند. اکثر رتبه‌بندی‌ها با «ترین»ها کار دارند: بهترین آلبوم‌های تمام اعصار، بهترین تک‌نوازی‌های گیتار در سبک راک، بهترین خواننده‌های زن، تأثیرگذارترین آلبوم‌های تمام اعصار! و… که اشتراک در یک صفت یا یک مفهوم باعث می‌شود تا فهرست‌ها و رتبه‌بندی‌ها را برای مخاطب جذاب کند. در رتبه‌بندی‌ها این جایگاهِ نهاد منتشرکنندۀ رتبه‌بندی است که اعتبار آن را تامین می‌کند.
در تهیۀ برخی رتبه‌بندی‌ها ازنظر کارشناسان و تحلیلگران استفاده می‌شود. برخی دیگر از رتبه‌بندی‌ها صرفاً منعکس‌کننده فروش یا به‌منظور ارتقای میزان فروش آثار هستند. بسیاری از رتبه‌بندی‌ها با توجه به رأی مردم و در واقع کاربران اینترنت تولید می‌شوند. بسیاری از رتبه‌بندی‌ها هم مقاصد دیگری غیر از معرفی آثار و بازاریابی برای آثار موسیقی دارند. در این نوع رتبه‌بندی‌ها، خودِ رتبه‌بندی محصول نهایی است. محصولی که برای سرگرم کردن مخاطب طراحی شده تا بِرَند سازمان تهیه‌کنندۀ این دسته از رتبه بندی ها را تثبیت کند. به‌این‌ترتیب رتبه‌دهی و رتبه‌بندی یکی از عوامل کمکی برای انتخاب، و به‌نوعی رفتار سرگرم‌کنندۀ وسواس‌گونه و در مواردی به خودِ مقصود و هدف تبدیل شده است. استفاده از این کاربرد جدید برای رتبه‌بندی، بازار داغی در تولیدات محتوای چندرسانه‌ای پیدا کرده است.
مهم‌ترین رتبه‌بندی‌های موسیقی توسط چندین رسانه تهیه و منتشر می‌شوند ازجمله رسانه‌هایی چون روزنامۀ گاردین، مجلۀ رولینگ استون و… . این نوع رتبه‌بندی‌ها معمولاً یا توسط نظرسنجی هیئت تحریریۀ رسانه یا توسط نظرسنجی از تعدادی کارشناس و خبره، تهیه می‌شوند. عنوان و پی‌رنگ طبقه‌بندی می‌تواند کلی یا جزئی باشد، مثلاً: «۵۰۰ ترانه که قبل از مرگ باید آن‌ها را بشنوید»! یکی از مجبوب‌ترین رتبه‌دهی‌ها و فهرست‌های بازاری است که توسط رولینگ استونز منتشر می‌شود و همراه با آن، خودِ آثار هم در قالب سی‌دی ارائه می‌شود یا فایل صوتی آن‌ها قابل خریداری خواهد بود. این‌دسته از فهرست‌های کلی موسیقی است.
در این نوع رتبه‌بندی، رتبه‌دهی نوازندگان نیز از محبوب‌ترین نوع محتوا به‌حساب می‌آید؛ رتبه‌بندی بهترین نوازندگان گیتار الکتریک در سبک راک یا بهترین نوازندگان سازهای کوبه‌ای در سبک تلفیقی و یا رتبه‌بندی‌های نوازندگان سایر سازها.
نوع دیگر فهرست‌ها و طبقه‌بندی‌های جزئی و موردی موسیقی عبارت‌اند از: بهترین آثار موسیقی آلترناتیو دهۀ ۹۰ که خواننده‌اش از دنیا رفته! این نوع از رتبه‌بندی‌ها نیز بسیار پرطرف‌دار هستند اما با توجه به ابعاد خودِ رتبه‌بندی که موردی است، محل انتشار آن و نوع انتشار آن کاملاً با نوع اول متفاوت است. رتبه‌بندی‌های جزئی معمولاً به‌صورت مقاله در نشریات کوچک‌تر موسیقی یا به‌صورت محتوای چندرسانه‌ای توسط شرکت‌هایی با زمینۀ سرگرمی در فضای سایبری منتشر می‌شوند. بهترین نمونۀ این‌دسته از رتبه‌بندی‌ها محتوای تولیدشدۀ به‌شدت پرمخاطب توسط گروه «واچ موجو» است؛ هزاران رتبه‌بندی و فهرست تهیه‌شده توسط این شرکت اینترنتی که صرفاً جنبۀ سرگرمی دارد. تخصص این شرکت تولید فهرست‌ها و رتبه‌بندی‌هایی با عناوین عجیب است که عمدتاً توسط کاربران و مردم به این شرکت پیشنهاد می‌شود، به‌طور مثال: بهترین آهنگ‌هایی که بعد از استفاده در فیلم معروف شده‌اند، بدترین بازخوانی آثار معروف، بازخوانی‌هایی که از اصل آهنگ بهتر اجرا شده‌اند، بهترین خوانندگان کچل، بدترین خرابکاری نوازنده هنگام تک‌نوازی در کنسرت و صدها و صدها رتبه‌بندی دیگر.
۱ نظر