محمدعلی پورخصالیان
در کشور ما به دلیل فقدان اطلاعات شفاف فروش و عوامل دیگر، رتبه‌بندی و ارائۀ فهرست پرفروش‌ها یا بهترین‌ها تا پیش از عرضه و فروش اینترنتی موسیقی به‌صورت جدی وجود نداشت. شاید تا پیش از استفادۀ رسمی از زیرساخت های الکترونیکی برای عرضۀ موسیقی، این شرکت در جشنواره‌های مختلف و کسب مقام در آن‌ها مهم‌ترین دستاورد یک اثر موسیقی به‌حساب می‌آمد که به آن قدرت مانور مطبوعاتی می‌داد. چند سالی است که در ایران سعی می‌شود تا از سازوکار و رویدادهای صنعت موسیقی در کشورهای صاحب این صنعت، الگوبرداری شود و به‌واسطۀ همین رویکرد در ایران هم رتبه‌دهی و طبقه‌بندی برای آثار موسیقی و خودِ اهالی موسیقی اتفاق افتاده است.
اما در ایران رتبه‌بندی‌ها و فهرست‌ها هنوز نوپا هستند. شاید هم برخی از خطوط قرمز در کار رسانه‌ای مانع می‌شود تا رتبه‌بندی در ایران سمت‌وسوی سرگرمی و تفریح به خود بگیرد. ازطرف دیگر چون رتبه‌بندی‌ها در ایران پدیدۀ جدی به‌حساب می‌آیند، سازمان‌هایی که رتبه‌بندی‌ها را تهیه و رویدادهای مرتبط با آن را برگزار می‌کنند، برای جدی گرفته شدن تمایلی نشان نمی‌دهند که وارد بازار سرگرمی رتبه‌بندی‌ها شوند. در رتبه‌بندی‌های ایرانی، معمولاً از تعدادی متخصص برای رأی‌دهی و در مواردی هم از رأی مردم استفاده می‌شود، اما در این موضوع اتفاق قابل ملاحظه‌ای که به‌چشم می‌خورد، تاثیر زیاد قدرت روابط و رفاقت‌ها در نتیجۀ رتبه‌دهی‌ها است.
جامعیت فهرست و رتبه‌بندی
یکی از دیگر نقاط ضعف اکثر رتبه‌بندی‌های خارجی و به‌خصوص رتبه‌بندی‌هایی که توسط برخی از نشریات و سازمان‌های آمریکایی مثل مجله رولینگ استون وجود دارد و مورد انتقاد صریح مخاطبان موسیقی و پژوهشگران دانشگاهی است؛ جامعیت فهرست‌ها و رتبه‌بندی‌هاست. رتبه‌بندی‌های نشریاتی مانند مجله‌های رولینگ استون و گاردین و بسیاری از نشریات تخصصی موسیقی عناوین و پی‌رنگی دارند که به گسترۀ جهان اشاره می‌کند، مثلاً: بهترین آلبوم‌های موسیقی تمام دوران یا بهترین تک‌ترانه‌های تمام دوران اما اکثر آلبوم‌های این فهرست‌ها به‌جز تعداد انگشت‌شماری، از کشورهای آمریکا و انگلستان هستند. تعداد انگشت‌شماری این آلبوم‌ها از استرالیا، سوئد و کانادا هستند و انگار سایر کشورهای جهان آثار قابل ملاحظه‌ای ندارند.
در رتبه‌بندی‌های ایرانی، این مسئله به شکل دیگری اتفاق می‌افتد. رسمیت رتبه‌بندی‌های ایرانی منوط به رسمیت شناخته شدن آثار ازسوی مرجع صدور مجوز است و به‌این‌ترتیب، آثار موسیقی خارج از این چهارچوب عملاً وارد این بازی نمی‌شوند.
مخاطبان، نقد و رتبه‌بندی
در زندگی امروز اگر مخاطب جدی موسیقی نباشیم، جریان اصلی موسیقی مردم‌پسند از راه‌های مختلفی به ما می‌رسد در واقع مخاطبان عام موسیقی جریان اصلی توسط رسانه‌ها در معرض این موسیقی قرار گرفته می شوند. بنابراین رسانه‌ها هستند که برای مخاطبان عام موسیقی تعیین می‌کنند که چه چیزی شنیده شود و برعکس! در نقطۀ مقابل، طرف‌داران و مخاطبان جدی‌تر موسیقی معمولاً برای آنچه قرار است گوش کنند، جست‌وجو می‌کنند.
۱ نظر