گفتگوی هارمونیک
شایان ذکر است تاکنون تحلیل و نقد موسیقی کُرال در ادبیات موسیقی معاصر ایران جایی نداشته و معدود منابع مکتوبِ حوزۀ موسیقی کُرال نیز بیشتر شامل گزارش‌هایی از فعالیت‌های گروههای کُر و محدود به ثبت برخی رویدادهای این حوزه‌اند. چنین منابعی، مانند مجلات موسیقی دهه‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰ شمسی، بیشتر جنبه خبری داشته و کمتر به نقد و بررسی آثار کُرال و یا انعکاس دیدگاه جامعۀ موسیقی نسبت به اجرای آن‌ها پرداخته‌اند.
کتاب حاضر، ضمن معرفی اجمالی موسیقی کُرال ایران، اهداف زیر را دنبال می‌کند:
۱- تدوین تاریخچه و مستندسازی دستاوردهای حوزۀ موسیقی کُرال ایران
۲- بررسی و تحلیل مسائل و چالش‌های موسیقی کُرال در ایران
۳- بررسی ضرورت‌ها، موانع و راههای توسعۀ موسیقی کُرال در ایران
۴- فراهم ساختن بستر مناسب برای پژوهش‌های آتی در زمینۀ موسیقی معاصر ایران
به دلیل کمبود منابع مکتوب، بخشی از داده‌های پژوهش حاضر به روش میدانی و با استفاده از ابزارهای مصاحبه و پرسشنامه گردآوری شده است. مصاحبه‌ها با بیست‌ودو نفر از موسیقی‌دانان برجستۀ ایرانی شامل آهنگسازان کُرال‌نویس، رهبران کُر و پژوهشگران، پیرامون مباحثی هم‌چون پیچیدگی‌های نگارش و اجرای آثار کُرال فارسی، موانع و راههای گسترش موسیقی کُرال در ایران و نظایر آن صورت گرفته است. بنا به دلایلی که در ابتدای فصل چهارم برشمرده شده، متن کامل مصاحبه‌ها نیز در فصل آخر کتاب جای گرفته است.
گزاره‌های پرسشنامه از داده‌های مطالعۀ اسنادی پژوهش و شامل مسائل مهم فنی و اجرایی موسیقی کُرال ایران به‌دست آمده است که نگارنده به‌عنوان آهنگساز کُرال‌نویس و رهبر کُر با آن‌ها مواجه بوده است. برای تقویت استحکام پرسشنامه، ابتدا گزاره‌های مورد نظر برای هشت نفر از موسیقی‌دانان متخصص در حوزۀ موسیقی کُرال ارسال و با لحاظ دیدگاه‌های آنان پرسشنامۀ نهایی به شیوۀ طیف لیکرت به‌صورت پنج گزینه‌ای تنظیم و با نرم‌افزار spss تحلیل گردید.
در تکمیل پرسشنامه یکصدوهفتاد نفر از آهنگسازان، رهبران کُر، پژوهشگران، متخصصان حوزۀ موسیقی ایرانی (نوازنده، خواننده و پژوهشگر)، نوازندگان سازهای غیرایرانی، آوازخوانان کلاسیک و خوانندگان گروههای کُر (با بیش از چهار سال سابقه) مشارکت کردند. یکصدوهفت نفر از اعضای جامعۀ آماری در چند حوزۀ تخصصی فعالیت داشتند. در نمودار شماره یک، پراکندگی حوزه‌های تخصصی جامعۀ آماری پرسشنامه موسیقی کُرال ایران نشان داده شده است.
پاسخ‌های جامعۀ آماری به بیست‌ویک گزارۀ پرسشنامه در فرآیند تحلیل مسائل، چالش‌ها، ضرورت‌ها، موانع و راههای گسترش موسیقی کُرال در ایران (فصل‌های دوم و سوم کتاب) استفاده شده است. در نمودارهای پاسخ‌های جامعۀ آماری، اعداد مقابل گزینه‌ها، بر مبنای تعداد پاسخ‌دهندگان به هر گزینه تنظیم شده است. قابل ذکر است که در پاسخ به برخی از پرسش‌ها، بین یک تا چهار نفر از اعضای جامعۀ آماری، گزینه‌ای را انتخاب نکرده‌اند.
این کتاب بر بخشی از تاریخ موسیقی معاصر ایران پرتو افکنده، و سعی داشته موسیقی کُرال ایران را از جنبه‌های گوناگون معرفی کند و کاربردهایی به شرح زیر دارد:
الف) برای پژوهشگران، به عنوان منبعِ نگارشِ تاریخ موسیقی معاصر ایران (مبحث موسیقی کُرال) سودمند است
ب) بر ذهن و زبان موسیقایی آهنگسازان جوان علاقه‌مند به نگارش قطعات کُرال اثرگذار است.
ج) برای رهبران و خوانندگان گروههای کُر، به‌ویژه در جهت گزینش و تفسیر آثار کُرال مفید است.
د) به عنوان یکی از منابع درس آواز گروهی مراکز دانشگاهی و هنرستان موسیقی قابل استفاده است.
ه) در آینده‌پژوهی موسیقی ایران، از طریق طرح و بررسی مسائل، چالش‌ها، ضرورت‌ها، موانع و راههای گسترش موسیقی کُرال، اهمیت دارد.
۱ نظر