شاهین مهاجری
در مورد ضخامت بدنه، نقش ارتعاش بدنه و جنس چوب بدنه در ارتعاش کلی ساز باید تحقیقات جامعی صورت گیرد. بااینحال در بین سازندگان و نوازندگان نظراتی در مورد تاثیر ضخامت بدنه و جنس چوب، مطرح می باشد. در شکل زیر، طیف صدای چوب بدنه (راست) و نفیر (چپ) مشخص است.
میرا کردن مودهای ارتعاشی پوست
همچنانکه گفته شد با توجه به محل ضربه، مودهای متفاوتی به ارتعاش درآمده و ساختار طیف متفاوتی ایجاد می گردد. حال اگر نقاط مختلف پوست را به گونه ای لمس کنیم که هیچگونه فشاری بر پوست ایجاد نشود، ارتعاش در آن نقطه میرا شده و انرژی مودهای ارتعاشی مربوط به آن نقطه به حداقل می رسد.
به عنوان مثال با لمس مرکز پوست تمبک توسط نوک انگشت و ضربه به پوست، مودهای دارای گره دایره ای مانند مود “۰,۱” و بقیه مودها میرا می شوند. در شکل زیر ضربه در کناره پوست آزاد (بالا) و پوست لمس شده در مرکز (پایین) مشاهده می شود:
گرفتن پوست
به قراردادن جسمی مانند دست بر روی بخشی از سطح پوست با اندکی فشار و تغییر ساختار ارتعاشی آن، گرفتن پوست می گویند. شکل زیر، ضربات مداوم و حرکت دست از پایین به بالا بر روی پوست را نشان می دهد. در این شکل مشخص است که بعضی از اشکال ارتعاشی، زیر تر می شوند و برخی بم تر. نحوه ارتعاش پوست و رنگ صدای حاصله بعد از گرفتن آن، تابع چند عامل است:
- سفت یا نرم بودن جسمی که بر روی پوست قرار می گیرد: هرچه جسم نرم تر باشد، اشکال اتعاشی با فرکانس بالا در صدای پوست نقش کمتری دارند.
- ناحیه ای از پوست که ضربه می خورد: با حرکت ضربه به سمت مرکز پوست، رنگ صدا بم تر می شود.
- وسعت سطحی از پوست که گرفته می شود؛ هرچه وسعت بیشتری از پوست گرفته شود، ساختار طیف صدا نامنظم‌تر شده و صدایی با ارتفاع نامشخص‌تر تولید می شود.
منابع
فله چر، راسینگ. فیزیک سازها. ترجمه ایوب بنوشی. چاپ اول. انتشارت دانشکده صدا و سیما. تهران ۱۳۸۸
معافی، علی. فیزیک صوت. کنسرواتوار تهران
درآمدی بر صوت شناسی موسیقی. شهمیری، امین.چاپ سوم. نشر نی. تهران ۱۳۹۵
فرای، دی، بی. فیزیک گفتار. ترجمه نادر جهانگیری. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد ۱۳۶۹
منابع انگلیسی
Circular Membrane Modes. hyperphysics.phy-astr.gsu.edu
Richardson (2010). ACOUSTIC ANALYSIS AND TUNING OF CYLINDRICAL MEMBRANOPHONES. A Thesis in partial fulfilment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy. Anglia Ruskin University. arro.anglia.ac.uk
Jones Richard k. The Well-Tempered Timpani. wtt.pauken.org/
Russell D, Haveman S.(2000). Acoustic and modal analysis of an African djembe drum. The Journal of the Acoustical Society of America, 108 (5).
Yuang M et al.(2018). Low frequency acoustic energy harvester based on a planar Helmholtz resonator. AIP Advances, 8.
Worlan R, Miyahira W.(2018). Physics of musical drum head damping using externally applied
Products. 2018 Acoustics Week in Canada. scitation.org
Peters M (1993). Fundamental Method for Timpani. Alfred Music,
۱ نظر