یادی از حسن ناهید

نوازنده‌ای با ویژگی‌های منحصربه‌فرد

علی نجفی‌ملکی: حسن ناهید از همان ابتدا که به نوازندگی نی روی آورد، با نت آشنا بود و درواقع یکی از اولین نوازندگان نی‌ای بوده که از روی نت می‌نواخت. در نتیجه ارکسترهایی که نیازمند حضور نوازنده نی بودند تنها می‌توانستند سراغ او بروند؛ چراکه دیگر نوازندگان نیِ هم‌دوره ایشان و به‌تبع نوازندگان نیِ پیش از ایشان، آنچنان با نت آشنا نبودند و در نتیجه نمی‌توانستند نیاز ارکستر به نوازنده‌ای که با نت آشنا باشد را تامین کنند؛ هرچند نوازندگان چیره‌دست نی بودند.

حسن ناهید، تنها نوازنده نیِ برخوردار از این ویژگی بود و در نتیجه تمام ارکسترهایی که نیازمند نوازنده نی بودند، سراغ او می‌رفتند. استاد حسن ناهید، آموزش را با کتاب‌های ویولن ابوالحسن صبا آغاز می‌کرد و بعد از آن سراغ ردیف عبدالله دوامی می‌رفت و این کار را از روی مجموعه‌ای گردآوری‌شده توسط فرامرز پایور انجام می‌داد. او پس از آن، پیش‌درآمد رِنگ‌های فرامرز پایور را تدریس می‌کرد، سپس با توجه به ذوق هنرجو، به دوره‌های تکمیلی و عالی می‌پرداخت.

حسن ناهید همواره بر این مسئله تأکید می‌کرد که هنرجوی نی ملزم به کسب توانایی نت‌خوانی – چه برای اجرای زنده با ارکستر و چه برای اجراهای استودیویی- است و معتقد بود، هنرجو باید انتقال نت و اجرای راست‌کوک و چپ‌کوک را هم بیاموزد. به‌عنوان مثال اگر شاگرد در حال اجرای نتی در شور سُل بود، می‌خواست آن نت را در شورِ لا هم بنوازد و این تمرین را آن‌قدر تکرار می‌کرد تا توانایی هنرجو برای ارکسترنوازی به سطحی قابل‌قبول برسد.

سجاد پورقناد: با وجود اینکه اولین نوازنده نی‌ای که به عنوان نوازنده ارکستری به طور جدی در گروه‌های موسیقی ایرانی همکاری کرد، حسین عمومی است ولی مدت همکاری کوتاه مدت او با ارکستر سازهای ملی وزارت فرهنگ و هنر به سرپرستی فرامرز پایور باعث شده است، عموماْ حسن ناهید به عنوان اولین نوازنده ارکستر در موسیقی ایرانی شناخته شود.

حسن ناهید، نخستین نوازنده نی بود که به‌خوبی در کنار ارکسترهای بزرگ قرار گرفت و ضبط‌های متعددی از وی امروز به جای مانده است که نشاندهنده قدرت مثال زدنی نوازندگی اوست. ساز حسن ناهید سونوریته (صدادهی) بسیار خوبی داشت، همچنین او گام‌های گوناگون را به‌خوبی می‌شناخت و با دقتی بالا و کوکی صحیح اجرا می‌کرد. او در انگشت‌گذاری‌های دشوار نی از مهارتی بالا برخوردار بود و گام‌های انتخابی برای ارکستر را به خوبی و بدون مشکل کوک اجرا می‌کرد. در بسیاری از مواقع، نت‌هایی که در برابرش قرار می‌گرفت، نت‌های انتقالی بود و او از عهده اجرای آنها نیز به‌سادگی برمی‌آمد. این توانایی‌اش برای نوازنده نی در آن زمان بی‌نظیر و اکنون نیز کم‌نظیر است و اگر نوازندگان نی اکنون می‌توانند چنین کاری را انجام دهند به‌واسطه شاگردی حسن ناهید است.

bayanfarda.ir