کوک و کاربرد آن در سنتور لاکوک (۲)

سوال متداولى که همیشه از طرف هنرجویان مطرح است این است که آیا اختلاف یک پرده در کوک ساز براى هماهنگى با خواننده اینقدر حائز اهمیت است که نوازنده مجبور به استفاده از مثلاً سنتور لا کوک بشود؟ در جواب این سوال شما باید اطلاعاتى راجع به خوانندگى و صدا سازى داشته باشید تا موضوع کاملاً برایتان روشن شود؛ اما اجالتاً اگر بخوایم به صورت مختصر توضیح دهیم اینگونه می توان موضوع را تشریح کرده که:

هر شخص (خواننده) اصطلاحاً یک محدوده صدایى دارد، بدین معنى که توانایى خواننده نسبت به تولید صداهاى بم و زیر محدود است و هیچ دو خواننده اى دقیقاً یک محدوده صدایى کاملاً یکسانى ندارند.

محدوده صدایى برخى خوانندگان بیشتر بم است (صداى اکثر مردان) و محدوده صدایى برخى خوانندگان دیگر زیر است (صداى اغلب خانم ها)

اما این محدوده صدایى مى تواند بیشتر از این هم تنوع داشته باشد به عنوان مثال یک خواننده صداى آن خیلى بم و بم است، یک خواننده صداى آن بم و متوسط است، یک خواننده صداى آن متوسط و زیر است، یک خواننده صداى آن زیر و خیلى زیر است. البته این یک شرح ساده براى روشن شدن مطلب بود و گرنه محدوده هاى صوتى و تعریف شده در موسیقى دقیق تر و بیشتر مى باشند.

بنابر توضیحات بالا هر خواننده اى با توجه به توانایى خواندن، راحت تر است که در محدوده صداى خود بخواند که گاهى خواندن یک نت بالاتر یا پایین تر علاوه بر سختى اجرا، خواننده نمى تواند از بهترین محدوده صدادهىِ حنجره خود استفاده کند که در مجموع قابلیت کامل صداى خواننده عرضه نخواهد شد.

در نتیجه وجود سنتور لا کوک و انتخاب آن توسط نوازنده براى همراهى و هماهنگى کامل با خواننده چشمگیر خواهد بود و انتخاب نادرست ساز از طرف نوازنده همیشه مشکلاتى را براى خواننده به همراه خواهد داشت.

کوک سنتور لا کوک (نُه خرک)

دستگاه شور ( ابوعطا، ترک، افشارى، دشتى، بیات کرد، نوا)

سیمهاى زرد خرک اول تا نهم؛

فا سُرى، سل، لا، سى کرن، دو، رِ، مى کرن، فا، سل

سیمهاى سفید خرک اول تا نهم؛

فا سُرى، سل، لا،سى کرن، دو، رِ، مى، فا، سل

سیمهای پشت خرک، خرک اول تا نهم؛

فا سُرى، سل، لا،سى بمل، دو، رِ، مى، فا، سل

دستگاه سه گاه

سیمهاى زرد خرک اول تا نهم؛

فا سُرى، سل، لا، سى کرن، دو، رِ، مى کرن، فا، سل

سیمهاى سفید خرک اول تا نهم؛

فا سُرى، سل، لا،سى کرن، دو، رِ، مى کرن، فا، سل

سیمهای پشت خرک، خرک اول تا نهم؛

فا سُرى، سل، لا،سى بمل، دو، رِ، مى کرن، فا، سل

دستگاه همایون و آواز اصفهان

سیمهاى زرد خرک اول تا نهم؛

فا دیِز، سل، لا، سى کرن، دو دیز، رِ، مى، فا، سل

سیمهاى سفید خرک اول تا نهم؛

فا سُرى، سل، لا،سى کرن، دو دیز، رِ، مى، فا، سل

سیمهای پشت خرک، خرک اول تا نهم؛

فا سُرى، سل، لا،سى بمل، دو دیز، رِ، مى، فا، سل

دستگاه ماهور

سیمهاى زرد خرک اول تا نهم؛

فا دیز، سل، لا، سى کرن، دو، رِ، مى، فا، سل

سیمهاى سفید خرک اول تا نهم؛

فا دیز، سل، لا،سى، دو، رِ، مى کرن، فا، سل

سیمهای پشت خرک، خرک اول تا نهم؛

فا دیز، سل، لا،سى بمل، دو، رِ، مى کرن، فا، سل

دستگاه چهارگاه

سیمهاى زرد خرک اول تا نهم؛

فا دیز، سل، لا، سى کرن، دو دیز، رِ، مى کرن، فا سُرى، سل دیز

سیمهاى سفید خرک اول تا نهم؛

فا دیز، سل، لا،سى کرن، دو دیز، رِ، مى کرن، فا دیز، سل

سیمهاى پشت خرک، خرک اول تا نهم؛

فا دیز، سل، لا،سى بمل، دو دیز، رِ، مى کرن، فا دیز، سل.